Jeux Olympiques / JO Paris 2024: Một Thế Vận Hội Thành Công Ngoài Mong Đợi

PARIS, FRANCE – JULY 26: Cờ Olympic được kéo lên ở Place du Trocadero trước tháp Eiffel trong lễ Khai mạc Thế Vận Hội Paris 2024 vào ngày 26 tháng 7, 2024 tại Paris, Pháp. (Ảnh của François-Xavier Marit-Pool/Getty Images)

Lời giới thiệu: Cách đây hơn 1 tháng, cả thế giới nhộn nhịp với lễ hội lớn nhất hành tinh: Olympic Paris 2024, tổ chức tại Pháp, một đất nước từng là cái nôi của nghệ thuật nhân loại. Nhiều người cho rằng đây là một chương trình thành công và mãn nhãn nhưng cạnh đó cũng lan truyền những ý kiến trái chiều. Trong không khí vẫn còn nóng bỏng này, mời bạn theo dõi bài viết nhiều kỳ của Cổ Ngư, gởi từ Paris…

* * *

KỲ 1

Sau hai tuần tranh tài, Thế vận hội mùa hè lần thứ 33 tại Paris vừa kết thúc vào tối Chủ Nhật 11.08.2024. Với tiêu chí đem tinh thần thể thao, đoàn kết, hoà bình của Thế vận hội đến với tất cả mọi người, trong số hàng chục ngàn diễn viên, tuyển thủ, điều hợp viên, tình nguyện viên, hướng dẫn viên tham gia vào hai buổi lễ Khai mạc và Bế mạc, có sự hiện diện đầy đủ của nam-phụ-lão-ấu, từ cụ già hơn trăm tuổi ngồi xe lăn trao đuốc Thế vận cho các tuyển thủ nam nữ tràn trề sức sống tới những thiếu niên đang tuổi lớn mạnh, từ người béo phì đến người gầy quắt, từ người chuyển giới, người đồng tính đến nhiều gia đình vợ-chồng-con-cái tay bồng tay bế hân hoan tham gia lễ hội, từ người da đen, da vàng, da nâu, da trắng đến… da xanh (!) Tinh thần này còn được ban tổ chức thể hiện qua nhiều hoạt động, hình thức khác nhau, trải dài suốt hai tuần lễ.

Trước toà thị chính Paris, những ngày JO 2024

Lễ Khai mạc Thế vận hội (Jeux Olympiques / JO) 26.07.2024

Dưới cơn mưa tầm tã, điều mà không ai tiên liệu trước được cho một ngày cuối tháng Bảy ở Paris, lễ Khai mạc JO Paris 2024 đã diễn ra trọn vẹn, không gặp một trở ngại nào đáng kể. Sự lo sợ vì bị khủng bố từ phía người Nga (vụ 7 chiếc quan tài rỗng đặt trên đường phố Paris), người Ả-rập, hay các phần tử cực tả, cực hữu (một số đường xe lửa tốc hành trên toàn nước Pháp bị phá hoại ngay đúng ngày khai mạc JO) đã phần nào được giải toả. Nữ ca sĩ đảo Guadeloupe của Pháp Axelle Saint-Cirel một mình đứng trên nóc viện bảo tàng Grand Palais cất tiếng hát La Marseillaise vang dội khắp Paris, hợp cùng giọng của Lady Gaga, Aya Nakamura, nhóm death metal Gorija, Juliette Armanet, Sofiane Pamart, Philippe Katerine… trong các hoạt cảnh đầy màu sắc, giới thiệu lịch sử và văn hoá Paris, nước Pháp nói riêng và Âu châu nói chung từ thời cổ đại đến thời hiện đại, trải dài trên suốt 6 cây số của đoạn sông Seine chảy qua Paris. Lễ Khai mạc kết thúc bằng giọng kim chót vót của Céline Dion, vốn đã ngưng các buổi trình diễn từ 4 năm nay, qua ca khúc “Tụng Ca Tình Yêu / Hymne à l’Amour” bên nắp đàn dương cầm ướt nước mưa cùng phần trình diễn pháo bông, đèn và tia laser rực rỡ tại tháp Eiffel.

Nhưng chỉ ngay ngày hôm sau, nhiều ý kiến phản hồi chỉ trích một số tiết mục đã hâm nóng internet, các mạng xã hội và hệ thống truyền thanh, truyền hình.

Ca sĩ Axelle Saint-Cirel hát quốc ca Pháp trong lễ Khai mạc JO 2024 (Nguồn: Internet)

Nhóm cực hữu, từng lớn tiếng chê bai nữ ca sĩ da đen gốc Mali Aya Nakamura nói tiếng Pháp không chuẩn, dù hiện nay, cô đang có các bài hát được nhiều người nghe nhất trong số các ca sĩ hát tiếng Pháp trên toàn thế giới, lại sôi sục trước hoạt cảnh cô ca sĩ này từ Hàn lâm viện Pháp bước lên Cầu Nghệ Thuật hát múa cùng đoàn Quân nhạc Cộng hoà (Garde républicaine). Để đáp trả, nhiều người Pháp và khách du lịch tham dự Thế vận hội đã dùng tên cô ca sĩ 29 tuổi này để gọi cây cầu nổi tiếng của Paris!

Hình ảnh hoàng hậu Marie-Antoinette ôm trên tay chiếc đầu của mình xuất hiện ở cửa sổ Conciergerie (nơi bà bị giam giữ trước khi bước lên máy chém ở quảng trường Concorde) trong tiếng nhạc death metal của nhóm Gorija cũng bị phản đối, vì bị cho rằng không thích hợp với tinh thần JO. Những người khác lại thấy đó giống hình tượng các thánh tử vì đạo thời Công Giáo bị đàn áp, biểu tỏ sự cảm thông của người thời nay trước những khổ hình của hoàng gia và quý tộc trong cuộc tàn sát đẫm máu những năm Cách mạng Pháp thế kỷ thứ XVIII.

Ca sĩ Aya Nakamura và đoàn quân nhạc Cộng hoà trên Cầu Nghệ Thuật (Nguồn: Internet)

Nhưng hoạt cảnh gây tiếng vang, chịu nhiều áp lực nhất chính là tableau của ca sĩ Philippe Katerine. Ông xuất hiện gần như khoả thân, nằm trên mâm tiệc, chỉ quấn trên đầu và quanh thân một dải lá và quả nho, cùng với làn da xanh trời độc đáo. Người Bỉ phản hồi đầu tiên: “Lão Schtroumpf (*) mập thù lù này nằm chình ình ở đây để làm gì vậy?” Sau đó, bão táp nổi lên tứ phía, từ thông báo của Hội đồng Giám mục Pháp đến lời nhắn nhủ của Toà Thánh Vatican, cùng sự lên tiếng của nhiều chức sắc Công giáo ở Hoa Kỳ, Trung Đông và Phi châu. Thông báo của Hội đồng Giám mục Pháp ghi rõ: “rất tiếc khi thấy những tiết mục mang tính giễu nhại đạo Thiên Chúa”, nhưng cũng không tiếc lời khen ngợi: “những khoảnh khắc tuyệt vời tôn vinh cái đẹp, sự hoan hỉ, tràn ngập cảm xúc và được cả thế giới chào mừng”. Đức giám mục Emmanuel Gobillard, đại diện Giáo hội Công giáo Pháp chuyên trách JO, trong một bài phỏng vấn trên báo “Thánh Giá” (**), cho biết: “Tôi chỉ theo dõi phần cuối chương trình Khai mạc JO nên bản thân không xem qua tiết mục gây tranh cãi. Tôi chỉ biết điều này ngày hôm sau, qua những phản ứng dữ dội trên các mạng xã hội.” Ngài nhấn mạnh: “Quyền báng bổ thánh thần không có chỗ đứng trong khuôn khổ Thế vận hội”.

Sau khi có lời giải thích của Thomas Jolly, giám đốc nghệ thuật cả hai chương trình Khai mạc và Bế mạc JO (***), báo “Thánh Giá” tiếp tục đưa tin về các hoạt động của Thế vận hội cũng như những nhận định mang tính khoan hoà hơn, của Đức Tổng giám mục Pascal Wintzer giáo phận Poitiers, hay của giáo sĩ Dòng Tên đang theo khoa Thần học Nghệ thuật Pierre Alexandre Collomb chẳng hạn. Ông Collomb viết rằng, nên biết lắng nghe tiếng nói của người nghệ sĩ, phải tìm hiểu tác phẩm, và không nên chỉ vì không yêu thích một vài điểm nhỏ mà lên tiếng công kích cả một công trình. Theo ông: “Nghệ thuật, ngay cả khi làm cho chúng ta chướng tai gai mắt, lại khiến chúng ta học cách gặp gỡ nhau”.

Ca sĩ Céline Dion trong lễ Khai mạc JO Paris 2024 (Nguồn: Internet)

Vậy thì, vấn đề nằm ở đâu?

Bức tranh “Bữa tiệc Ly” vẽ lại bữa ăn cuối cùng của Chúa Giê Su và mười hai tông đồ trước khi Ngài chịu đóng đinh trên thập giá để cứu chuộc nhân loại. Có ít nhất 40 hoạ sĩ (từ Giotto (1300), qua Rubens (1632), Dalí (1955)… đến David LaChapelle (2003)) đã vẽ tranh về đề tài này, nhưng được biết đến nhiều nhất, chính là bức bích hoạ của Leonardo da Vinci ở thành phố Milan (Ý). Đó không phải là bức tranh đẹp nhất, nhưng được nhiều người lưu ý, một phần, vì tên tuổi của người tác tạo ra nó.

Theo lời đạo diễn 42 tuổi Thomas Jolly, bức tranh “Bữa tiệc Ly” không phải là nguồn cảm hứng để ông dựng nên tiết mục “tai tiếng” với sự tham dự của nhiều drag-queen. Ông cũng “lửng lơ con cá vàng”, không nêu rõ nguồn, mà chỉ đưa ra một thông tin có tính quyết định: Dyonisos. Ca sĩ chính của tiết mục gây tranh cãi này đóng vai ông thần rượu, biểu tượng dục lạc của đỉnh trời Olympe. Ngực xệ, bụng phệ, tương phản hẳn với nét đẹp thanh nhã hay kiêu hùng của các nam thần khác, Dyonisos/Bacchus do Philippe Katherine thủ diễn rất giống với nét vẽ của Walt Disney trong đoạn phim hoạt hoạ “Bản đàn thôn dã” dựa trên khúc Symphonie số 6 của Beethoven (“Fantasia”, 1940) hay trong bộ phim vẽ “Hercule” (1977) của cùng nhà sản xuất. Những người tò mò lục lọi tìm kiếm, và họ ngờ rằng Thomas Jolly đã lấy ý từ bức tranh “Bữa hoan tiệc của các vị thần” do hoạ sĩ Bijlert người Hoà Lan vẽ vào khoảng năm 1640. Trong tranh, ở tiền cảnh, nhân vật chính Dyonisos trần trụi với chỉ một mảnh vải che hạ thân, nằm ngả đầu uống nước chảy từ chùm nho đang bóp trên tay, phía sau có một dương thần satyre nhảy múa. Hậu cảnh, là bàn tiệc của các vị thần, với nàng Vệ Nữ để ngực trần, Hải Vương cầm chĩa ba… bao quanh thần Ánh Sáng Apollon với hào quang trên đầu.

Tháp Eiffel trong đêm khai mạc JO 2024 với ca sĩ Céline Dion (Nguồn Internet)

Cho đến ngày JO kết thúc, vẫn có những ý kiến trái chiều xoay quanh tiết mục này. Nhiều người ngả về “Bữa tiệc Ly” thậm chí còn dùng kỹ thuật AI (thông minh nhân tạo) để xoá hẳn nhân vật chính tròn ủn nằm dài trên bàn tiệc trước khi tung ảnh chụp lại hoạt cảnh lên mạng. Những người theo phe “Hoan tiệc các vị thần” lưu ý đến số diễn viên có mặt quanh bàn tiệc, đông gấp hai, ba lần con số mười ba của Chúa Giê Su và các vị tông đồ.

Rốt cuộc, được hưởng lợi trong chuyện này, chính là viện bảo tàng ở Dijon, một thành phố nhỏ của Pháp, nơi treo bức tranh của Bijlert: số người mua vé vào cửa tăng gấp bốn lần so với trước đây!

Tiết mục gây nhiều tranh cãi của ca sĩ Katherine Philippe (Nguồn Internet)

Các nhà tài trợ

Ngay sau sì-căng-đan này, chỉ duy nhất một trong 80 nhà tài trợ cho JO 2024 ngưng hợp đồng, đó là hãng C Spire của Hoa Kỳ, chuyên về liên lạc viễn thông. Ba trong số 79 nhà tài trợ còn lại nhận nhiều lời chỉ trích:

– VISA (nhà tài trợ Hoa Kỳ): chiếm độc quyền thẻ tín dụng ở các quầy hàng lưu niệm JO. Nếu người mua không có sẵn tiền mặt hoặc thẻ VISA, sẽ bị từ chối. Tất cả các loại thẻ tín dụng khác đều không được chấp nhận.

Quầy hàng lưu niệm JO 2024 trên đường phố Paris

– COCA-COLA (nhà tài trợ Hoa Kỳ): quảng cáo của hãng này trong dịp JO có quá nhiều hình ảnh bao bì, chai bằng nhựa, nên bị các tổ chức bảo vệ môi trường lên tiếng phản đối. Người đại diện Coca-Cola cho biết: tất cả plastic mà hãng này dùng đều được tái chế 100%.

– SODEXO (nhà tài trợ Pháp): cung cấp thức ăn, nước uống cho mọi người có mặt trong Làng Thế vận, bị các tuyển thủ than phiền về cả chất lượng lẫn số lượng thực phẩm tiêu dùng mỗi ngày.

Chú thích:

(*) Schtroumpf: các nhân vật truyện tranh của hoạ sĩ Bỉ Peyo, sống trong những ngôi nhà hình nấm, có da xanh và đuôi tròn. Trước 1975, loạt truyện tranh này với tên “Tí Sì-trum” rất được trẻ em miền Nam yêu thích.

(**) Báo La Croix: tiếng nói chính thức của Giáo hội Công Giáo tại Pháp.

(***) Thomas Jolly: “Bức tranh “Bữa tiệc Ly” sao? Đó không phải là nguồn cảm hứng của tôi. Tôi nghĩ là hình ảnh Dionysos nằm trên bàn đã đủ nói rõ điều đó. Ông ta ở đó, vì là vị thần của lễ hội, của rượu nho, vì là cha của Sequana, nữ thần sông Seine.” Sau JO, Thomas Jolly cùng nhiều nghệ sĩ khác vừa đâm đơn kiện những người đã nhục mạ và đe doạ đến tính mạng của họ sau buổi lễ Khai mạc tối 26.07.

* * *

KỲ 2

Cầu Alexandre III, nơi diễn ra cuộc thi bơi trên sông Seine

Trên sông Seine

Dù cá mập, cá sấu không xuất hiện, dù tiết mục huyền hoặc với nữ thần sông Sequana trắng toát phi bạch mã trên dòng nước đen thẫm được nhiệt liệt tán thưởng trong buổi lễ Khai mạc JO, nhưng chất lượng nước sông Seine có lẽ là một trong những điểm yếu nhất của các cuộc tranh tài tại Paris. Bị ô nhiễm từ hơn trăm năm, đoạn chảy ngang dòng Seine đang dần dần “hồi sinh” với sự xuất hiện ngày càng nhiều của các loài rùa, tôm, cá… do cố gắng không ngừng nghỉ của thủ đô và chính phủ Pháp từ 30 năm nay: chặn rác từ thượng nguồn, cải tạo hệ thống nước thải của thành phố, nạo vét bùn cát… Nhưng làm sao có thể giữ cho sông Seine sạch sẽ như ý muốn khi hàng triệu người tiếp tục qua lại, ăn uống bên bờ sông, gió thổi bay lá, giấy, rác xuống lòng sông và bao nhiêu du thuyền chở khách du lịch di chuyển mỗi ngày trên mặt sông? Vì vậy, việc quyết định chọn sông Seine làm hồ bơi khổng lồ cho cuộc thi 3 môn phối hợp quả là táo bạo. Bà Anne Hidalgo, thị trưởng Paris đã lớn tiếng loan báo sẽ xuống sông Seine tắm trước ngày khai mạc JO như để bảo đảm cho chất lượng nước của dòng sông, nhưng sau đó im bặt vì rất nhiều cư dân mạng đã hò nhau chờ tin bà Hidalgo định ngày xuống sông để… phóng uế đủ kiểu trước đó cho bõ ghét! Vì thế, ngày 13.07, bộ trưởng bộ Thể thao, bà Amélie Oudéa-Castéra và sau đó, ngày 17.07, bà thị trưởng Paris lần lượt xuống sông Seine tắm không kèn không trống, chỉ đưa tin, đưa ảnh khi sự đã rồi!

Sau khi bơi thi trên sông Seine, khi được phỏng vấn, các tuyển thủ cho biết, điều họ lo lắng hàng đầu khi thi đấu, không phải là chất lượng nước sông, mà chính là các luồng nước cuốn và nhiều loại cỏ gai mọc bên sông cào xước tay chân. Trong số 110 tuyển thủ nam nữ tham dự thi bơi trên dòng Seine, có 9 người thuộc 5 phái đoàn khác nhau cho biết đã có các triệu chứng đau bụng, buồn nôn, tiêu chảy sau đó. Nhưng một số tuyển thủ khác, dù không lao xuống dòng Seine, vẫn bị những triệu chứng vừa nêu hành hạ. Lần này, chất lượng thực phẩm của làng Thế vận và nhiệt độ mùa hè của Paris bị đưa lên bàn giải phẫu!

Sequana, nữ thần sông Seine (Nguồn: internet)

Tuyển thủ và huy chương

Léon Marchand được xem là khuôn mặt nổi bật của Thế vận hội lần này. Là tuyển thủ duy nhất đoạt 4 huy chương vàng (với 2 huy chương đoạt được chỉ cách nhau 2 tiếng đồng hồ), phá kỷ lục olympique, thêm một huy chương đồng trong cuộc thi đồng đội. Để có được những thành tích này, Léon Marchand đã tích cực luyện tập dưới sự hướng dẫn của huấn luyện viên Bob Bowman, người đã đưa tuyển thủ bơi lội Hoa Kỳ Michael Phelps lên hàng “huyền thoại”. Từng đạt điểm tối ưu khi thi tú tài Khoa học, Léon Marchand cho biết, sau JO, anh sẽ trở lại Hoa Kỳ tiếp tục việc học và thực hiện mơ ước lái máy bay của mình.

Tuyển thủ bơi lội Pháp Léon Marchand (Nguồn: internet)

Các tuyển thủ khác đoạt được nhiều huy chương trong kỳ Thế vận hội năm nay, có thể kể:

– Nữ tuyển thủ bơi lội Hoa Kỳ Torri Huske (3 vàng, 2 bạc)

– Nữ tuyển thủ bơi lội Canada Summer McIntosh (3 vàng, 1 bạc)

– Nữ tuyển thủ thể dục nghệ thuật Hoa Kỳ Simone Biles (3 vàng, 1 bạc)

– Nam tuyển thủ thể dục nghệ thuật Nhật Bản (3 vàng, 1 đồng)

– Nữ tuyển thủ bơi lội Úc Mollie O’Callaghan (3 vàng)

– Nữ tuyển thủ bơi lội Hoa Kỳ Katie Ledecky (2 vàng, 1 bạc, 1 đồng)…

Tuyển thủ thể dục nghệ thuật Hoa Kỳ Simone Biles (Nguồn: internet)

Tuy phái đoàn Trung Hoa lục địa giành được cả thảy 91 huy chương, xếp hạng nhì chỉ sau Hoa Kỳ, nhưng không một tuyển thủ nào đoạt được nhiều thành tích như những tên tuổi nêu trên.

Đặc biệt trong kỳ Thế vận hội này, có hai tuyển thủ không giành được nhiều thắng lợi, nhưng lại được nhắc đến thường xuyên trên các phương tiện thông tin và mạng xã hội.

Imane Khelif: nữ đại sứ Algérie nhiệm kỳ 2024-2026 của Quỹ Nhi đồng Liên hiệp quốc (UNICEF) từ đầu năm nay. Sinh ra trong một gia đình nghèo ở làng quê Algérie, Imane say mê đá banh từ bé. Được sự khuyến khích của huấn luyện viên, cô quyết định chuyển sang tập đánh boxe. Bị sự phản đối của gia đình, cho rằng môn thể thao này chỉ dành cho phái nam, cô không thối chí, quyết định bán bánh mì dạo để có thêm tiền đi xe từ làng lên thành phố học môn quyền anh. Sau đó, cô đại diện cho Algérie thi đấu tại nhiều nơi trên thế giới. Năm 2023, ở Ấn Độ, khi đã vào đến chung kết, Hội Quyền anh Thế giới (IBA) đã truất quyền thi đấu của cô và một nữ tuyển thủ người Đài Loan sau khi xét nghiệm, vì cho rằng hai cô không đủ điều kiện để tham gia các cuộc thi đấu của phái nữ. Người ta đoán già đoán non là Imane và Lin Yu-ting có quá nhiều hormone nam trong người. Có người còn nói chắc như đinh đóng cột, cho cô là một trường hợp chuyển giới từ nam sang nữ. Sau đó, Hội đồng Thế vận Quốc tế (CIO) tuyên bố các xét nghiệm của IBA không hợp lệ và không đáng tin cậy. Imane Khelif được quyền thi đấu và đã đoạt huy chương vàng tại JO Paris dưới sự cổ võ nồng nhiệt của khán giả. Trong một trận so găng ở vòng loại, nữ tuyển thủ Ý Angela Carini bị Imane hạ gục chỉ sau 46 giây vì một cú đấm vào mũi. Nhiều tiếng nói từ chính phủ cực hữu Ý hùa nhau bênh vực gà nhà, cho rằng Imane không được quyền có mặt ở Paris. Nhưng chỉ hôm sau, Angela, đang đau răng và phải dùng trụ sinh trước trận đấu, đã ngỏ lời xin lỗi vì những lời phát biểu mập mờ gây ngộ nhận của cô.

Tuyển thủ quyền anh Algérie Imane Khelif (Nguồn: internet)

Antony Ammirati: nam tuyển thủ nhảy sào 21 tuổi của Pháp. Là ngôi sao đang lên, tuy không đạt thành tích nào đáng kể trong kỳ JO 2024, nhưng Antony đã “gây bão” khi “của quý” chạm phải và làm rơi xà ngang, khiến anh bị loại khỏi cuộc thi đấu. Ngay sau đó, như chêm thêm dầu vào lửa, một hãng sản xuất phim dành cho người lớn đề nghị anh thực hiện một cảnh quay trong 60 phút với thù lao 250,000 đô-la! Các mạng xã hội, ngay cả một số hệ thống truyền thông và báo chí có tiếng tăm cũng đều loan tin về trường hợp hy hữu này.

Ngoài hai nữ tuyển thủ người Mỹ gốc Việt Jaedyn Shaw (huy chương vàng túc cầu nữ) và Jacklyn Lưu (huy chương bạc bơi nghệ thuật), không một tuyển thủ nào trong phái đoàn Việt Nam giành được huy chương trong kỳ JO này, trong khi một số nước Đông Nam Á lân cận đều có thành tích. Một câu hỏi được nêu ra: mấy trăm huy chương Việt Nam đoạt được trong các kỳ Sea Games liệu có giá trị hay không?

Hai trong số nhiều điểm son đậm tinh thần thể thao được ghi nhận trong các cuộc tranh tài ở Paris: bức hình selfie của các tuyển thủ bóng bàn Nam-Bắc Hàn và Trung Hoa lục địa trên bục nhận huy chương, cùng những lời trao đổi rất trân trọng giữa hai đối thủ nhu đạo Teddy Riner (Pháp) và Tatsuru Saito (Nhật Bản).

Bên cạnh đó, một điểm xạm khiến nhiều người lên tiếng: dưới sức ép của Trung Hoa lục địa, CIO đã buộc đoàn tuyển thủ Đài Loan phải tham gia JO dưới màu cờ và tên gọi “Trung Hoa Đài Bắc”. Khi đánh bại các đối thủ để giành huy chương vàng, hai tuyển thủ đôi nam môn cầu lông Lee Yang – Wang Chi-Lin mang nét mặt không vui khi quốc kỳ và quốc ca Đài Loan không được xướng lên trong phần trao giải. Có người còn cho biết, nhiều lá cờ Đài Loan đã bị giật từ tay các cổ động viên. Ai đã làm chuyện này?

Bức selfie của các tuyển thủ bóng bàn Nam-Bắc Hàn và Trung Hoa lục địa trên bục nhận huy chương (Nguồn: internet)

Sau khi JO 2024 kết thúc, 10 quốc gia đứng đầu bảng xếp hạng theo thứ tự như sau:

Hoa Kỳ (40 vàng, 44 bạc, 42 đồng)
Trung Hoa lục địa (40 vàng, 27 bạc, 24 đồng)
Nhật Bản (20 vàng, 12 bạc, 13 đồng)
Úc (18 vàng, 19 bạc, 16 đồng)
Pháp (16 vàng, 26 bạc, 22 đồng)
Hoà Lan (15 vàng, 7 bạc, 12 đồng)
Anh Quốc (14 vàng, 22 bạc, 29 đồng)
Nam Hàn (13 vàng, 9 bạc, 10 đồng)
Ý (12 vàng, 13 bạc, 15 đồng)
Đức (12 vàng, 13 bạc, 8 đồng)

Xưởng đúc tiền và huy chương của Pháp

Cường quốc thể thao Nga không được tham dự JO 2024 vì đang gây chiến tranh xâm lược Ukraine. Lỗ hổng này đã được Nam Hàn lấp chỗ, sau khi vượt mặt nhiều quốc gia khác trong bảng xếp hạng JO 2020 để lọt vào Top Ten 2024. Cũng tiện nhắc lại, Nga bị cấm tham gia Thế vận hội 2020 tổ chức tại Tokyo vì khuyến khích các tuyển thủ dùng thuốc kích thích khi thi đấu, nhưng tuyển thủ của nước này lại được phép tham gia JO dưới danh nghĩa “Hội đồng Thế vận Nga” (Russian Olympic Committee / ROC) và đứng hạng 5 với 71 huy chương đoạt được, dĩ nhiên, sau khi đã được kiểm nghiệm… không dùng các loại thuốc tăng cường hiệu suất!

Hơn 90 kg thép lấy từ tháp Eiffel sau lần tu bổ đã được dùng để đính vào mặt trước của huy chương JO 2024, như một kỷ niệm của Paris để các tuyển thủ mang về nhà. Khi có một số tuyển thủ than phiền về việc các huy chương đồng bị hoen gỉ vì tay dính mồ hôi chạm vào, xưởng đúc tiền của Paris liền ngỏ lời xin lỗi và hứa đổi ngay các médaille này với chất lượng hợp kim đúc tốt hơn.

* * *

KỲ 3

Vạc lửa JO trên bầu trời Paris

Đuốc, Vạc lửa Thế vận và Marathon cho mọi người

Nhà tạo mẫu Mathieu Lehanneur được giao trọng trách vẽ kiểu cho hai vật đặc biệt dùng trong thời gian JO 2024. Đuốc Thế vận bằng thép tái sinh chỉ nặng 1.5 kg nên 11,000 người, trong đó có cả trẻ em và người khuyết tật, đã dễ dàng thay phiên nhau rước đi khắp nơi. Đặc điểm của đuốc là lửa không thể tắt khi đuốc bị rơi, gặp gió tạt hay mưa đổ, mà chỉ khi bị ngưng nguồn nhiên liệu mà thôi. Trong khi hình dạng đuốc Thế vận được biết đến từ rất sớm, vật thể thứ nhì mà Mathieu Lehanneur vẽ kiểu đã được giữ bí mật đến phút chót để lơ lửng trên bầu trời Paris đúng hôm khai mạc Thế vận hội: đó là chiếc vạc lửa đặt trong vườn Tuileries (cạnh bảo tàng viện Louvre) được nâng lên cao nhờ khinh khí cầu, một sáng chế năm 1782 của anh em Montgolfier người Pháp. Với lõi là ngọn lửa thật lấy về từ thủ đô Nhã Điển (Athène) của Hy Lạp, vạc lửa có đường kính 7 m nghi ngút khói bập bùng ánh sáng là một công trình của Công ty Điện lực Pháp, được thực hiện từ một hệ thống phun hơi nước và đèn chiếu LED. Mỗi đêm, vạc lửa được treo lơ lửng ở độ cao 60m từ lúc mặt trời lặn (khoảng 9 h 30 tối, giờ mùa hè Paris) đến 2 h sáng, là nơi tụ họp của hàng chục ngàn người chụp ảnh, ca hát, nhảy múa quanh khu vực điện Louvre, vườn Tuileries, viện bảo tàng Orsay và quảng trường Concorde, hoặc dọc hai bên bờ sông Seine. Nhiều kiến nghị mong muốn giữ lại mãi mãi vạc lửa trên bầu trời thủ đô nước Pháp như một biểu tượng của thành phố. Hội đồng thành phố Paris đang xét duyệt những đề nghị này.

Vạc lửa JO trong vườn Tuileries

Trước lễ bế mạc một ngày, hai vòng đua chạy việt dã marathon 10 km và 42 km đã mở ra cho đại chúng từ 16 tuổi trở lên tham gia. 40,000 người đã ghi danh. Trên đường đua tối 10.08, bên cạnh các thanh niên nam nữ đang độ tuổi thanh xuân, người xem đứng chật hai bên thấy có cả những cụ ông cụ bà tóc bạc phơ hay các phế nhân ngồi xe lăn tự quay bánh hoặc được thân nhân đẩy chạy cùng đoàn người. Họ đã băng ngang qua “kinh đô ánh sáng”, dưới chân tháp Eiffel rực đèn, lướt cạnh vạc lửa olympique lung linh với sự cổ võ nồng nhiệt của người hai bên piste đua. Lễ khai mạc trên suốt 6 km sông Seine, cuộc chạy marathon dành cho mọi người, vạc lửa Thế vận và nhiều hoạt động khác trong suốt hai tuần lễ vừa qua đã thể hiện mong ước của ban tổ chức JO 2024, muốn đem tinh thần thể thao ra đường phố, đến với mọi giới, mọi lứa tuổi, chứ không chỉ diễn ra trong các vận động trường như thường thấy xưa nay.

Đường phố Paris trong đêm Marathon dành cho mọi người

Lễ Bế mạc JO 11.08.2024

Nếu lễ Khai mạc JO diễn ra dưới cơn mưa nặng hạt và trải rộng trên nhiều địa điểm của thủ đô nước Pháp, lễ Bế mạc JO lại gói gọn trong vận động trường Stade de France của thành phố Saint-Denis, ngoại ô Paris trong một ngày chói chang nắng. Nếu lễ Khai mạc đưa thành phố và dòng sông lên đỉnh cao, lễ Bế mạc tôn vinh các lực sĩ và tất cả những ai đã tiếp tay giúp cho JO 2024 thành công tốt đẹp. Từ vườn Tuileries, bài hát nổi tiếng thời hậu chiến “Dưới bầu trời Paris” đã theo bước tuyển thủ bơi lội Léon Marchand đến lấy ngọn lửa thiêng để mang về Stade de France. Tại đây, anh và các tuyển thủ khác, đại diện cho 5 châu, cùng nhau thổi tắt lửa, kết thúc JO 2024. Giữa rừng người đủ mọi quốc tịch, màu da, phái tính và rừng cờ của hơn 200 quốc gia tham dự JO năm nay, lá cờ Thế vận hội lần lượt được trao từ tay bà thị trưởng Paris Anne Hidalgo qua ông Thomas Bach, chủ tịch CIO đến bà thị trưởng Los Angeles Karen Bass cùng nữ tuyển thủ Simone Biles. Như trong một kịch bản của loạt phim Mission Impossible, tài tử Tom Cruise từ nóc Stade de France đu dây xuống nhận cờ từ tay bà Karen Bass, cắm vào sau moto, chạy băng qua Paris, leo lên máy bay để nhảy dù xuống Hollywood và trao lá cờ lại cho các lực sĩ Hoa Kỳ, với phần hậu kỳ được thực hiện trong những đoạn phim quay sẵn. Ở phần trình diễn nghệ thuật, bên cạnh câu chuyện kể về 5 vòng tròn Thế vận do “Nhà du hành Vàng” khởi xướng, tiết mục với chiếc piano treo dọc trên không trung cùng tiếng đàn của cầm thủ Alain Roche ngồi lơ lửng bên dương cầm và giọng nam cao Benjamin Bernheim cất tiếng oai nghiêm tạo cảm giác siêu thực nơi người xem. Nhiều nhóm pop-rock của Pháp, chàng Căm Bốt Vannda nhún nhảy với nhạc rap hoà cùng các tài danh bên kia bờ đại dương Red Hot Chili Peppers, Billie Eilish, Snoop Dogg… tạo không khí lễ hội vui nhộn nối liền hai châu lục, làm nền để các tuyển thủ nhảy múa cùng nhau. Bản “Comme d’habitude/My way” với tiếng hát Yseult khép lại chương trình, như nhắc nhở đến sự liên kết bền chặt của văn hoá và nghệ thuật giữa hai quốc gia Pháp-Hoa Kỳ.

Bích chương quảng cáo đuốc JO của hãng thép ArcelorMittal

Người Pháp và JO 2024

Sau mấy cuộc bầu cử, cùng với chuyện đấu đá, xâu xé giữa các đảng phái chính trị và việc Tổng thống Macron quyết định giải tán hạ viện quốc hội, cộng với sự bất an trong đời sống hàng ngày, tinh thần người dân Pháp xuống rất thấp, đồng thời, sự hận thù, chia rẽ và bài ngoại ngày càng tăng cao.

Hình ảnh siêu thực của chiếc đàn dương cầm cùng cầm thủ treo dọc trong đêm bế mạc JO 2024 (Nguồn: internet)

Các thống kê cho thấy, chỉ 5 ngày trước lễ Khai mạc JO thôi, có 60% người được thăm dò ý kiến cho biết họ quan tâm đến cuộc tranh tài thể thao mang tầm vóc quốc tế quan trọng nhất của năm nay, số còn lại hoàn toàn thờ ơ. Trước đó, còn tệ hơn: cuối tháng 05.2024, chỉ có 24% hào hứng với sự kiện này.

Tài tử Tom Cruise trong lễ Bế mạc JO 2024 (Nguồn: internet)

Thế nhưng, khi lễ Khai mạc JO thành công tốt đẹp, và trong suốt thời gian Thế vận hội diễn ra cho đến tận ngày kết thúc, khi không một trở ngại, biến cố hay vụ mưu sát nào được ghi nhận, tinh thần dân Pháp bốc cao như diều gặp gió. Một cuộc thăm dò dư luận của Harris Interactive trên 1,448 người tuổi từ 18 trở lên ngay ngày 27.07 cho thấy: 42% nghĩ rằng lễ Khai mạc JO thành công, 44% hân hoan: rất thành công. 77% có một hình ảnh tích cực về Thế vận hội, 79% lạc quan về sự thành công của chương trình và đến 83% người được hỏi đồng ý với việc ban tổ chức đã quyết định chọn sông Seine làm nơi khai mạc JO. Bản quốc ca của Pháp vang lên khắp nơi, trong các vận động trường, fan zone đã đành, mà còn trên đường phố, trong hầm métro, quán cà phê, tiệm ăn … Với thành tích từ các tuyển thủ, với sự tổ chức các sự kiện khắp nơi khá chu đáo, với lời khen ngợi của du khách dành cho 40,000 cảnh sát viên có mặt thường xuyên ở những địa điểm đông đúc, người Pháp có đủ điều kiện để tự hào mình là con dân của nước đăng cai JO 2024.

Trong một bài viết đăng trên báo “Thập Giá”, Đức giám mục phụ tá của giáo phận Paris, Ngài Philippe Marsset nhận xét: “Những giây phút sảng khoái này nhắc nhở rằng chúng ta có thể cùng nhau sung sướng và hãnh diện. Trong buổi lễ Bế mạc, tôi ngồi giữa những người Ý và Hoa Kỳ. Không ai quen biết nhau, nhưng mọi người cùng hân hoan vì nhìn thấy chung quanh ai nấy đều vui vẻ! Chúng ta đã kiểm nghiệm rằng nhân loại được tạo dựng để hướng đến niềm vui và hoà bình.”

Cờ Thế vận hội được chuyển từ Paris…

Được chuẩn bị từ trước, những ca khúc nổi tiếng của Édith Piaf, Johnny Hallyday, Charles Aznavour, Joe Dassin, John Lennon, nhóm The Queen … vang vang và được khán giả xem thi đấu thể thao hò reo hát theo, biến vận động trường thành những tụ điểm karaoke khổng lồ. Tại sao không ước “Imagine”? Tại sao không mơ “We are the Champions”? Tại sao không cùng ngôi sao màn bạc Sharon Stone vừa xem quần vợt ở sân Roland Garros vừa đồng ca “Aux Champs-Élysées” với khán giả chung quanh? Ban tổ chức đã muốn mọi người, mọi giới cùng tham gia lễ hội, lẽ nào ta lại từ chối lời mời gọi thiết tha này?

…đến Los Angeles (Nguồn internet)

JO 2024 đã kết thúc với lễ Bế mạc ngày 11.08, nhưng cánh cửa Thế vận hội sẽ vẫn tiếp tục mở rộng với cuộc đua tài JO của người khuyết tật vừa bắt đầu và JO Los Angeles vào năm 2028 tới đây. Ngọn đuốc thiêng sẽ còn tiếp tục được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, khi nào loài người còn yêu chuộng tinh thần thể thao, muốn sống bên nhau trong không khí hoà bình, tương thân tương ái, vượt qua mọi rào cản tiểu dị để cùng hoà nhập vào khối đại đồng.

Biểu tượng JO 2024 có mặt khắp nơi