(VNTB) – Quốc gia có dòng tiền vào bất hợp pháp thông qua rửa tiền thương mại nhiều nhất là Việt Nam với 22,5 tỷ đô la chỉ riêng trong năm 2015.
Thuật ngữ “trade misinvoicing” – , có nghĩa thực sự là: làm sai lệch giá hàng hóa để tránh thuế hoặc thuế nhập khẩu hoặc để rửa tiền. Điều đó có nghĩa là: Gần 600 tỷ đô la dòng tiền bất hợp pháp hàng năm của 148 quốc gia đang phát triển bị thất thoát.
Mặt khác của hình thức lừa đảo này là nơi dòng tiền đi tới lại đầy bất ngờ. Theo một nghiên cứu năm 2019 của Global Financial Integrity (GFI):
Quốc gia có dòng tiền vào bất hợp pháp thông qua rửa tiền thương mại nhiều nhất là Việt Nam với 22,5 tỷ đô la chỉ riêng trong năm 2015.
Giá trị đồng đô la thể hiện giá trị của một đô la tại quốc gia đó – vì vậy trong khi các quốc gia khác như Trung Quốc và Mexico có lượng dòng tiền bất hợp pháp cao hơn, thì tiền sẽ có giá trị ở Việt Nam nhiều hơn ở Trung Quốc. Các quốc gia khác kiếm được tiền là Thái Lan (20,9 tỷ USD), Panama (18,3 tỷ USD) và Kazakhstan (16,5 tỷ USD). Nghiên cứu sử dụng dữ liệu của Quỹ Tiền tệ Quốc tế, cũng như dữ liệu của Liên Hợp Quốc. Trong năm 2015 có khoảng 29% mâu dịch của tất cả 148 quốc gia đang phát triển đã bị ảnh hưởng vì rửa tiền thông qua thương mại với 36 nền kinh tế tiên tiến.
Nghiên cứu không đi sâu vào các nguyên nhân hoặc phương pháp xác định rửa tiền thương mại cụ thể tới 22,5 tỷ đô la nói trên. Rick Rowden, chuyên gia kinh tế cao cấp tại GFI, nghi ngờ rằng “các công ty nhất định đang cố tình làm sai lệch hóa đơn nộp cho cơ quan hải quan và cơ quan chức năng ở cảng của họ”.
Trong khi khu vực châu Á có tỷ lệ bị ảnh hưởng thấp hơn (chỉ 25% so với 32% ở châu Phi Sahara hoặc 28% ở các nền kinh tế châu Âu đang phát triển), thì số tiền liên quan tới lại nhiều tới mức đáng kinh ngạc. Ông Row cho biết: “Một trong những lý do khiến rửa tiền thương mại có thể gia tăng ở Việt Nam trong những năm gần đây là do sản xuất công nghệ thô sơ đã di chuyển ra khỏi Trung Quốc và chuyển sang Đông Nam Á.” Giá trị xuất khẩu của Việt Nam đã tăng gấp ba lần từ năm 2010, và đi kèm theo đó là rửa tiền thương mại nhiều hơn. Rowden nói rằng giao thương gần đây cũng có thể được chuyển hướng qua Việt Nam để tránh thuế quan trong cuộc thương chiến Hoa Kỳ và Trung Quốc. Dù bằng cách nào, các khoản trốn thuế vì rửa tiền thương mại có nghĩa là có chính phủ thu được ít tiền hơn để chi cho các dịch vụ công cộng như y tế và giáo dục.
“Lý do chúng tôi tập trung vào các nước đang phát triển là vì mỗi tổn thất đó tạo ra một tác động vô cùng to lớn,” ông Channing Mavrellis, giám đốc chương trình tội phạm xuyên quốc gia của GFI cho biết. Vì vậy, trong khi Trung Quốc mất khoảng 222 tỷ đô la trong thương mại bất hợp pháp vào năm 2015 và Mozambique chỉ mất 1,8 tỷ đô la, thì Mozambique có khả năng cảm thấy mất mát nhiều hơn. Ngoài ra, ước tính 9,5% thương mại xuất đi của Trung Quốc bị ảnh hưởng do rửa tiền thương mại, so với hơn 48% của Mozambique, gần một nửa tổng giao dịch trong năm nay.
Dòng tiền vào cũng không nhất thiết phải luôn tích cực. Trong khi Việt Nam nhận được 22,5 tỷ đô la nghe có vẻ như là tốt vì có thể tăng cường các nguồn vốn công cộng vốn rất eo hẹp và kèm theo là các doanh nghiệp nở rộ gian lận thương mại.
Theo UNICEF Việt Nam có một trong những nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất thế giới và giảm nghèo đói ở thành thị nhanh chóng, mặc dù khoảng một nửa các nhóm dân tộc thiểu số Việt Nam vẫn sống trong nghèo đói. Nhưng để có được sự phát triển bền vững nhằm tăng đầu tư cho kinh tế, giáo dục và cơ sở hạ tầng, thì việc điều tiết dòng tiền chặt chẽ là mấu chốt.
Giải quyết việc rửa tiền thương mại rất phức tạp trong một các hệ thống đã có hàng thập kỷ – nhưng ở những nơi có ý chí chính trị mạnh mẽ thì sẽ trở nên dễ dàng hơn nhiều, Rowden cho biết. “Điều khó khăn hơn cho chính phủ là thể hiện ý chí chính trị để thực hiện điều đó”. Các chính trị gia, chính quyền địa phương tham nhũng và các đại gia đều có thể được hưởng lợi từ các luồng tài chính bất hợp pháp như vậy.
Trong khi đó, các quốc gia phụ thuộc vào thương mại và thu nhập của chính phủ dựa vào đó có thể thấy lợi nhuận giảm đi ngay cả khi khối lượng thương mại tăng, làm ảnh hưởng các quốc gia cần cơ hội tăng trưởng kinh tế đáng kể để thúc đẩy phát triển. Nghèo đói ngày càng trầm trọng, bất bình đẳng gia tăng, kém phát triển và tăng trưởng kinh tế chậm chạp, cũng như gia tăng tội phạm xuyên quốc gia đều có liên quan đến việc rửa tiền thương mại.
Theo Lực lượng đặc nhiệm liên ngành của Liên hợp quốc về tài chính cho phát triển, việc chống lại các hoạt động này đòi hỏi minh bạch hơn, thu thập và phân tích thông tin hiệu quả hơn đồng thời việc cải thiện hợp tác và chia sẻ thông tin giữa các cơ quan chính phủ và giữa các quốc gia nhằm ngăn chặn, phát hiện và truy tố tội phạm cùng như phục hội thiệt hại. Các quốc gia ở Châu Phi như Nigeria đang nỗ lực thắt chặt luật pháp trong nước về chính sách sở hữu công ty, hoạt động hải quan và tội phạm mạng. Nhưng những sáng kiến như vậy chỉ mới có gần đây và cho đến nay đã không có mấy tác động rõ ràng.
Khánh Anh dịch
Theo VNTB ngày 10 tháng 9, 2019
Nguồn: Vietnam Tops List For World’s Illicit Financial Flows
Be the first to comment