Ngày 13/1/2024
Một trong bốn đám cháy rừng ở Hạt Los Angeles đã được dập tắt, theo sở cứu hỏa California. Song đám cháy ở Pacific Palisades hiện đã lan rộng hơn 96 km², trong khi đám cháy ở Eaton bao phủ tới 57 km². Dự kiến sẽ lại có gió mạnh trong tuần tới làm phức tạp nỗ lực cứu hỏa. Tới nay đã có ít nhất 16 người thiệt mạng.
Nippon Steel cho biết Ủy ban Đầu tư Nước ngoài của Mỹ đã gia hạn thời hạn để công ty từ bỏ nỗ lực mua lại US Steel. Công ty Nhật Bản phải hủy bỏ thương vụ trị giá 14 tỷ USD trước ngày 2 tháng 2 sau khi tổng thống Joe Biden ban hành lệnh hành pháp chặn thương vụ này vào ngày 3 tháng 1. Nippon đã nộp đơn phản đối; và họ có thời hạn đến ngày 18 tháng 6 để cứu thương vụ.
Hàng chục nghìn người đã đổ ra đường ở Bucharest, thủ đô Romania, để biểu tình phản đối việc hủy bỏ kết quả bầu cử tổng thống. Hôm 6 tháng 12, Tòa án Hiến pháp Romania tuyên bố vòng đầu của cuộc bầu cử là vô hiệu khi Calin Georgescu, một ứng cử viên ít tên tuổi ủng hộ Nga, bất ngờ về nhất. Cuộc bầu cử sẽ được tổ chức lại vào ngày 4 tháng 5.
Thủ tướng Canada Justin Trudeau cho biết Canada sẽ trả đũa tương tự nếu Mỹ áp thuế lên hàng hóa của nước này, giống như đã từng làm khi ông Trump áp thuế đối với nhôm và thép Canada vào năm 2018. Ông Trudeau cũng chỉ ra rằng nhiều tiểu bang của Mỹ phụ thuộc vào thị trường Canada. Ông cũng nói đề xuất của Trump rằng Canada nên trở thành tiểu bang thứ 51 của Mỹ là “điên rồ”.
Thụy Điển cho biết họ sẽ gửi tối đa ba tàu để tham gia nỗ lực của NATO nhằm ngăn chặn hành vi phá hoại cáp ngầm dưới biển Baltic. Quốc gia Scandinavia vừa gia nhập liên minh vào tháng 3 cũng sẽ đóng góp các máy bay giám sát. Hôm thứ Bảy, Đức đã kéo một tàu chở dầu của Nga trôi dạt — được cho là thuộc “đội tàu ma” gồm các tàu cũ của Nga dùng để lách trừng phạt — ra khỏi bờ biển Baltic của mình.
Jack Smith, cố vấn đặc biệt đã dành hai năm theo đuổi các vụ kiện chống lại Donald Trump, đã từ chức khỏi bộ tư pháp Mỹ. Ông Smith đã đưa ra hai vụ án hình sự chống lại ông Trump nhưng đã rút cả hai sau cuộc bầu cử ở Mỹ, viện dẫn quy định lâu đời về việc không truy tố tổng thống đương nhiệm. Trong một diễn biến khác, ông Trump đã bị kết án 34 tội danh làm giả tài liệu vào thứ Sáu, nhưng không bị án tù hoặc phạt tiền.
Quân đội quốc gia Sudan đã tái chiếm Wad Madani, thủ phủ của bang Gezira, từ Lực lượng Hỗ trợ Nhanh (RSF). RSF đã chiến đấu với quân đội Sudan gần hai năm và đã chiếm thành phố từ hơn một năm trước chiến sự. Tuần vừa qua, Mỹ đã tuyên bố RSF thực hiện tội ác diệt chủng ở khu vực Darfur phía tây Sudan và áp đặt các lệnh trừng phạt lên Mohamed Hamdan Dagalo, lãnh đạo của lực lượng này.
Con số trong ngày: hơn 50 tỷ USD, là thiệt hại kinh tế ước tính do các trận cháy rừng ở Los Angeles gây ra.
Nga và Ukraine giao tranh ác liệt trước ngày Trump nhậm chức
Cuộc chiến giữa Nga và Ukraine đang trở nên dữ dội hơn. Mỗi bên đều muốn kiểm soát càng nhiều lãnh thổ càng tốt trước lễ nhậm chức của Donald Trump vào ngày 20 tháng 1, trong trường hợp ông thúc đẩy một lệnh ngừng bắn. Theo Trung tâm Chiến lược Quốc phòng của Ukraine, đã có 192 cuộc đụng độ chỉ trong một ngày của tuần trước.
Các nhà phân tích Ukraine tin rằng Nga có thể đang chuẩn bị chiếm Pokrovsk, có thể bằng cách bao vây từ phía bắc hoặc thông qua các cuộc tấn công cận chiến từng ngôi nhà. Họ đã cố gắng chiếm thị trấn quan trọng về mặt hậu cần này ở Donetsk từ mùa hè. Trong khi đó, lực lượng Ukraine đã phát động một cuộc tấn công bất ngờ ở vùng Kursk của Nga vào ngày 5 tháng 1. Giao tranh ở Kursk ác liệt đến mức, các nguồn tin Ukraine cho rằng Nga sẽ cần phải bổ sung lực lượng trong vòng một tuần nếu tổn thất tiếp tục ở tốc độ hiện tại. Hôm 9 tháng 1, tổng thống Volodymyr Zelensky của Ukraine tuyên bố 4.000 binh sĩ Triều Tiên đã bị giết hoặc bị thương ở Kursk.
Lo ngại cho xuất khẩu của Trung Quốc
Vào thứ Hai Trung Quốc sẽ công bố dữ liệu xuất khẩu tháng 12, tháng đầy đủ cuối cùng trước khi ông Trump trở lại Nhà Trắng. Lễ nhậm chức của ông sẽ mở ra một kỷ nguyên khó khăn hơn cho thương mại của Trung Quốc. Khi ông lần đầu nhậm chức vào năm 2017, Mỹ chiếm hơn 18% xuất khẩu của Trung Quốc. Tỷ lệ này hiện đã giảm xuống dưới 15%.
Chắc chắn đà đi xuống sẽ tiếp tục, nhưng các vấn đề cụ thể khác lại kém rõ ràng hơn. Thuế quan mới có tăng cao tới 60% như ông Trump đã đề xuất? Chúng sẽ áp dụng hẹp trong một số ngành hay trên diện rộng? Và chúng sẽ kéo dài bao lâu? Bất chấp các rào cản thương mại mà ông Trump đưa ra trong nhiệm kỳ đầu, tỷ lệ xuất khẩu của Trung Quốc vào Mỹ vẫn duy trì khá ổn định trong vài năm. Nó bắt đầu giảm đáng kể khi người kế nhiệm ông, Joe Biden, giữ nguyên hầu hết các mức thuế quan này. Mức độ và phạm vi của thuế quan là quan trọng, nhưng chúng có hiệu lực bao lâu cũng quan trọng không kém.
Phiên tòa xét xử tội tham nhũng của Imran Khan
Vào thứ Hai, một tòa án Pakistan sẽ tuyên án trong phiên tòa tham nhũng mới nhất của Imran Khan. Cựu thủ tướng đã bị giam giữ kể từ tháng 8 năm 2023 với hàng loạt cáo buộc. Hồi tháng 12, ông còn bị thêm tội “kích động nổi loạn” trong quân đội. Ông Khan nói tất cả các cáo buộc chống lại ông đều là “giả cầy.” Đảng của ông, Pakistan Tehreek-e-Insaf (PTI), đã thường xuyên biểu tình phản đối việc ông bị giam giữ, dẫn đến nhiều vụ bắt bớ.
Tòa án xét xử đã hai lần hoãn phán quyết. Điều này có thể là do PTI và thủ tướng Shehbaz Sharif đã bắt đầu đàm phán. PTI muốn những người bị giam giữ, bao gồm cả ông Khan, được trả tự do và một cuộc điều tra tư pháp về bạo lực của chính phủ đối với người biểu tình. Chính phủ muốn ông Khan ngừng chỉ trích quân đội, lực lượng ủng hộ ông Sharif. Một vòng đàm phán thứ ba sẽ sớm bắt đầu. Số phận của ông Khan phụ thuộc vào kết quả của các cuộc đàm phán này.
Người tiêu dùng châu Âu chi tiêu tiết kiệm
Một chỉ số trong nền kinh tế khó khăn của châu Âu đang có kết quả tốt. Thu nhập thực đã tăng 3,8% trong hai năm qua, theo tính toán của Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB). Điều này đáng lẽ là tin tốt cho tiêu dùng và tăng trưởng. Song dù có tiền, người châu Âu lại ngần ngại chi tiêu. Tỷ lệ tiết kiệm hộ gia đình đã tăng đều trong hai năm qua. Dữ liệu mới vào thứ Hai có khả năng cho thấy xu hướng này tiếp tục trong quý ba năm 2024.
Tỷ lệ tiết kiệm hộ gia đình của khu vực đồng euro, ở mức 15,7% trong quý hai năm 2024, cao hơn nhiều so với 4,4% thu nhập khả dụng mà người Mỹ tiết kiệm. Và kể từ khi Nga xâm lược Ukraine, tỷ lệ này đã tăng mạnh. Một yếu tố là sự suy giảm tài sản thực ròng do lạm phát, theo ECB. Sự bất an chính trị và niềm tin thấp vào triển vọng kinh tế của châu Âu cũng góp phần thúc đẩy tâm lý dự phòng. Một cuộc khảo sát gần đây cho thấy các hộ gia đình đang trì hoãn các khoản mua lớn. Người châu Âu thấy trước những ngày khó khăn và đang tiết kiệm để chuẩn bị.
Ngày 14/1/2024
Tổng thống Joe Biden cho biết một thỏa thuận ngừng bắn tại Gaza đang “gần được hoàn tất.” Hôm thứ Hai, Qatar, quốc gia tổ chức các cuộc đàm phán, đã trình với Hamas và Israel bản dự thảo cuối cùng, theo Reuters. Trong một bài phát biểu, ông Biden nói thỏa thuận đề xuất sẽ giải phóng các con tin bị Hamas bắt giữ, tạm dừng cuộc chiến, và “cho phép chúng ta tăng cường đáng kể viện trợ nhân đạo cho người Palestine.” Đàm phán dự kiến sẽ tiếp tục vào thứ Ba.
Đồng đô la Mỹ đạt mức cao nhất trong hai năm so với rổ các đồng tiền chính, được thúc đẩy bởi dữ liệu việc làm mạnh mẽ công bố hôm thứ Sáu. Dữ liệu này làm giảm kỳ vọng Cục Dự trữ Liên bang sẽ cắt giảm lãi suất mạnh trong năm 2025. Giá cổ phiếu tại châu Á giảm, do các nhà đầu tư lo ngại lãi suất cao kéo dài ở Mỹ sẽ hút vốn vào đồng đô la, làm giảm tiền đổ vào các đồng tiền yếu hơn và thị trường mới nổi.
Cơ quan Thời tiết Quốc gia Mỹ đưa ra cảnh báo cháy nghiêm trọng nhất cho một số khu vực của Hạt Los Angeles và Ventura, dự báo “tình huống đặc biệt nguy hiểm” khi gió dự kiến tăng mạnh trở lại và làm gia tăng các đám cháy hiện có. Ít nhất 24 người đã thiệt mạng trong thảm họa này, mà thống đốc California Gavin Newsom cho biết có thể là đợt cháy rừng tốn kém nhất trong lịch sử Mỹ.
Ít nhất 40 nông dân đã bị giết vào cuối tuần qua tại bang Borno ở đông bắc Nigeria sau khi ra ngoài các khu vực an toàn được chỉ định, giới chức cho biết vào thứ Hai. Chính quyền nghi ngờ các kẻ tấn công thuộc nhóm Boko Haram và chi nhánh IS tại Nigeria. Các vụ tấn công nông dân đang làm trầm trọng thêm khủng hoảng đói kém ở Borno, nơi cũng bị ảnh hưởng bởi lũ lụt vào mùa thu năm ngoái.
Mỹ công bố các hạn chế về xuất khẩu công nghệ sử dụng trong phát triển trí tuệ nhân tạo. Các quy định này, sẽ có hiệu lực từ cuối năm nay, hạn chế xuất khẩu chip AI tới hầu hết các quốc gia, đồng thời duy trì lệnh cấm đối với Trung Quốc, Nga, Iran, và Triều Tiên. Chính phủ Mỹ muốn ngăn các đối thủ tiếp cận công nghệ tiên tiến, song các nhà sản xuất chip Mỹ cho rằng quy định mới sẽ làm suy yếu khả năng cạnh tranh.
Gazprom được cho là đang có kế hoạch cắt giảm 1.600 việc làm — tương đương 40% lực lượng lao động tại trụ sở chính ở St Petersburg. Gã khổng lồ năng lượng thuộc sở hữu nhà nước của Nga đã gặp khó khăn kể từ khi Nga xâm lược Ukraine, với doanh số bán khí đốt tại châu Âu sụt giảm và các thỏa thuận vận chuyển bị đình chỉ bởi một số nước. Nỗ lực mở rộng ra các thị trường khác như Trung Quốc đã bị đình trệ. Năm 2023, công ty ghi nhận khoản lỗ đầu tiên trong hơn hai mươi năm.
Tập đoàn dược phẩm Eli Lilly sẽ trả tới 2,5 tỷ USD cho Scorpion Therapeutics để mua lại quyền sở hữu liệu pháp điều trị ung thư STX-478 của công ty này. Loại thuốc mới nhắm vào bệnh ung thư vú và hiện đang trong giai đoạn thử nghiệm ban đầu. Thỏa thuận bao gồm một khoản thanh toán trả trước và các khoản thanh toán bổ sung gắn liền với các cột mốc pháp lý và doanh số bán hàng. Scorpion sẽ tách các tài sản không liên quan đến liệu pháp điều trị ung thư thành một thực thể mới, trong đó Eli Lilly sẽ nắm cổ phần thiểu số.
Con số trong ngày: 60%, là tỷ lệ người Greenland ủng hộ hợp tác chặt chẽ hơn với Mỹ, theo một khảo sát hồi tháng 12.
Ứng viên bộ trưởng quốc phòng nhiều điều tiếng của ông Trump
Vào thứ Ba, các thượng nghị sĩ Mỹ sẽ bắt đầu chất vấn ứng viên bộ trưởng quốc phòng Pete Hegseth của Donald Trump. Người dẫn chương trình của Fox News và cựu chỉ huy trung đội này là một lựa chọn gây tranh cãi. Ông bị cáo buộc thường xuyên say rượu, tấn công tình dục một phụ nữ, và ngoại tình. Ông Hegseth phủ nhận hai cáo buộc đầu tiên.
FBI đã dành nhiều tuần để điều tra đời tư của ông và gần đây đã báo cáo cho hai thành viên cấp cao của Ủy ban Quân sự Thượng viện về những phát hiện của họ. Thượng nghị sĩ Dân chủ Richard Blumenthal, mặc dù không tham gia báo cáo, cho biết ông đã thấy các thông tin khác “đáng lo ngại.” Tuy vậy, John Thune, lãnh đạo đa số ở Thượng viện (thuộc phe Cộng hòa), được cho là đã nói với ông Trump rằng ứng viên của ông có thể nhận đủ số phiếu để đảm nhận vị trí bộ trưởng. Nếu được xác nhận, ông Hegseth sẽ trở thành người thiếu kinh nghiệm nhất từng điều hành Lầu Năm Góc, một trong những bộ quan trọng nhất trong chính phủ liên bang.
Cuộc luận tội kịch tích ở Hàn Quốc
Phiên tòa luận tội tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk Yeol bắt đầu vào thứ Ba. Tháng 12 vừa qua, ông Yoon đã chóng vánh áp lệnh thiết quân luật nhưng phải rút lại do áp lực công chúng và sự phản đối từ quốc hội. Các nhà lập pháp nhanh chóng luận tội ông. Song Tòa án Hiến pháp phải phê chuẩn thì quyết định này mới có hiệu lực. Tòa án có 180 ngày để đưa ra phán quyết nhưng có thể hành động nhanh chóng do tính cấp bách của vụ việc. Năm phiên điều trần đầu tiên đã được lên lịch cho ba tuần tới.
Ngoài ra ông Yoon cũng đối mặt với các cáo buộc hình sự về tội nổi loạn. Các nhà điều tra đã cố gắng bắt giữ ông tại dinh tổng thống vào ngày 3 tháng 1, nhưng bị lực lượng an ninh tổng thống, vốn trung thành với ông Yoon, ngăn cản. Luật sư của ông Yoon cho rằng lệnh bắt giữ là bất hợp pháp, song cảnh sát dự kiến sẽ tìm cách thực thi lệnh này một lần nữa, có thể sớm nhất là trong tuần. Theo truyền thông địa phương, ông Yoon sẽ không tham dự phiên tòa vào thứ Ba vì sợ bị bắt.
Tân thủ tướng Pháp trình bày kế hoạch của mình
Thủ tướng Pháp sẽ trình bày kế hoạch của chính phủ trước Quốc hội vào thứ Ba. Nhiệm vụ cấp bách nhất đối với François Bayrou, một nhân vật trung dung 73 tuổi vừa được tổng thống Emmanuel Macron bổ nhiệm vào ngày 13 tháng 12, là soạn thảo ngân sách cho năm 2025. Ông dự kiến sẽ theo đuổi một chương trình cắt giảm thâm hụt ít tham vọng hơn so với người tiền nhiệm, Michel Barnier. Cựu thủ tướng từng hy vọng giảm thâm hụt ngân sách từ 6,1% GDP năm 2024 xuống còn 5% năm 2025; song ông Bayrou chỉ nhắm đến mức khoảng 5,5%.
Ông Bayrou đang điều hành một chính phủ thiểu số và cần có thêm ủng hộ trong quốc hội để thông qua ngân sách và tránh một cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm. Nếu ông muốn nhận được ủng hộ từ đảng Xã hội, như mong đợi, ông có thể phải tăng thuế đối với người giàu và doanh nghiệp — cũng như đàm phán lại cải cách lương hưu của ông Macron, vốn đã nâng tuổi nghỉ hưu tối thiểu từ 62 lên 64.
Vấn đề lạm phát tiếp tục khiến Milei đau đầu
Trong năm đầu tiên làm tổng thống Argentina, Javier Milei đã cắt mạnh chi tiêu công và giảm bớt quy định. Kết quả đạt được thật đáng khích lệ. Lạm phát theo tháng chỉ còn 2,4% vào tháng 11, mức thấp nhất trong hơn bốn năm. Số liệu được công bố vào thứ Hai dự kiến cho thấy tỷ lệ này tăng nhẹ trong tháng 12 nhưng vẫn dưới 3%. Trong khi đó, lạm phát năm dự kiến giảm xuống khoảng 118%, so với 166% hồi tháng 11. Tăng trưởng kinh tế cũng được kỳ vọng sẽ tăng lên trong quý cuối năm 2024.
Nhưng năm thứ hai của ông Milei có thể khó khăn hơn. Chính phủ đã phát đi tín hiệu họ sẽ cố gắng gỡ bỏ các biện pháp kiểm soát tiền tệ, dù tổng thống gần đây đã nói trước tiên phải đảm bảo khoản vay 11 tỷ USD từ IMF và các ngân hàng tư nhân để tăng cường dự trữ ngân hàng trung ương. Việc gỡ bỏ các biện pháp kiểm soát có thể đẩy lạm phát tăng lên trước cuộc bầu cử giữa kỳ vào tháng 10, khi ông Milei hy vọng tăng vị thế của đảng trong quốc hội — và từ đó dễ dàng thông qua cải cách hơn.
Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Theo https://nghiencuuquocte.org ngày 14/1/2025
Be the first to comment