Ngày 9/1/2025
Người đứng đầu lực lượng cứu hỏa của Hạt Los Angeles cho biết có hai người thiệt mạng và hơn 1.000 ngôi nhà bị phá hủy bởi cháy rừng. Được tiếp sức bởi gió mạnh, cháy rừng đã tàn phá khu dân cư trên đồi Pacific Palisades và lan rộng vào các khu vực khác quanh Los Angeles, buộc hàng chục nghìn người phải sơ tán. Joe Biden, người vừa có mặt tại Los Angeles nhân chuyến công tác được lên lịch từ trước, đã cam kết cung cấp hỗ trợ liên bang.
Bộ trưởng ngoại giao Đan Mạch, Lars Lokke Rasmussen, đã nói giảm việc Donald Trump không loại trừ khả năng sử dụng biện pháp quân sự hoặc kinh tế để biến Greenland thành một phần của Mỹ. Ông Lokke Rasmussen cho rằng những phát biểu của ông Trump về hòn đảo tự trị, vốn là một phần của Đan Mạch, không gây ra “bất kỳ cuộc khủng hoảng chính sách đối ngoại nào.” Ông Trump đã nhiều lần bày tỏ mong muốn mua lại hòn đảo này, cũng như kênh đào Panama.
Nga đã ném bom vào một tòa nhà dân cư ở thành phố Zaporizhia của Ukraine, khiến ít nhất 13 người thiệt mạng và 18 người khác bị thương. Tổng thống Volodymyr Zelensky mô tả vụ tấn công là “tàn nhẫn” và kêu gọi các đồng minh của Ukraine gây áp lực lên Nga “vì các hành vi khủng bố.” Trước đó, Ukraine cho biết họ đã tấn công một kho nhiên liệu chiến lược ở vùng Saratov của Nga.
Chi phí vay mượn của Anh tăng khi các nhà đầu tư bán tháo trái phiếu chính phủ. Lợi suất trái phiếu kỳ hạn 10 năm tăng lên mức cao nhất kể từ năm 2008, trong khi lợi suất trái phiếu kỳ hạn 30 năm tăng lên mức cao nhất kể từ năm 1998 vào thứ Ba. Chi phí vay mượn của Anh tăng nhanh trong năm nay do lo ngại về mức độ vay mượn của chính phủ và tăng trưởng kinh tế yếu kém.
Lực lượng Phòng vệ Israel cho biết họ đã tìm thấy từ Gaza thi thể của Youssef Ziyadne, một con tin 53 tuổi, và có “những lo ngại nghiêm trọng” về mạng sống của con trai ông, người cũng bị bắt cóc vào tháng 10 năm 2023. Các cuộc đàm phán ngừng bắn giữa Israel và Hamas được nối lại vào tuần trước để thảo luận về việc thả 34 con tin. Hiện không rõ còn bao nhiêu con tin sống sót.
Christian Stocker, lãnh đạo lâm thời của Đảng Nhân dân trung hữu của Áo, đã giải thích các điều kiện mà đảng của ông sẽ yêu cầu trước khi tham gia liên minh với Đảng Tự do (FPÖ) cực hữu. Các điều kiện đó bao gồm “không phụ thuộc vào Liên bang Nga” và các cơ quan chính phủ phải “vượt lên trên lợi ích của đảng.” Hôm thứ Hai tổng thống Áo đã yêu cầu Herbert Kickl, lãnh đạo FPÖ, thành lập chính phủ.
Indonesia cho biết đề nghị đầu tư 1 tỷ USD vào nước này của Apple là không đủ để họ dỡ bỏ lệnh cấm bán các mẫu iPhone mới nhất của hãng công nghệ Mỹ, được áp đặt lần đầu hồi tháng 10. Đề nghị của Apple bao gồm lời hứa sản xuất các thiết bị theo dõi (gọi là AirTags) tại nước này. Indonesia yêu cầu một số linh kiện trong điện thoại và các sản phẩm khác phải được sản xuất trong nước.
Con số trong ngày: 43, là số lượng “khoáng sản quan trọng” mà Greenland được cho là có trữ lượng.
Vì sao ông Trump một mực đòi kiểm soát kênh đào Panama?
Donald Trump gần đây đã khẳng định Mỹ đang bị “lợi dụng” bởi những người quản lý kênh đào Panama và rằng “binh lính Trung Quốc” đang vận hành tuyến đường thủy này. Ông đe dọa sẽ “yêu cầu trả lại kênh đào Panama” cho Mỹ. Vào ngày 23 tháng 12, tổng thống Panama, José Raúl Mulino, phản bác rằng “từng mét vuông của kênh đào Panama” thuộc về nước ông. Các đảng đối lập cũng đồng tình.
Mục tiêu thực sự của ông Trump có thể nhỏ hơn, nhưng không ai biết chắc chúng là gì. Trong số đó có thể là việc kiểm soát chặt chẽ di cư qua khu rừng Darien Gap, giảm ảnh hưởng của Trung Quốc tại Panama, hoặc cải thiện điều kiện đầu tư cho các công ty Mỹ tại đây.
Ông Mulino cho biết ông sẽ không thực hiện bất kỳ động thái nào cho đến khi ông Trump nhậm chức. Nhưng trong thời gian chờ đợi, Panama có thể sử dụng ghế của mình tại Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc để thúc đẩy một nghị quyết đặc biệt nhằm tái khẳng định chủ quyền với kênh đào.
Lebanon sắp có tổng thống mới
Vào thứ Năm, quốc hội Lebanon dự kiến sẽ chọn một tổng thống mới. Chức vụ này đã bị bỏ trống kể từ tháng 10 năm 2022, khi Michel Aoun kết thúc nhiệm kỳ sáu năm của mình. Sau cả chục cuộc họp các nhà lập pháp vẫn không thể đạt được thỏa thuận về người kế nhiệm. Hizbullah, lực lượng dân quân Shia kiêm đảng chính trị, muốn đề cử Suleiman Frangieh, một cựu nghị sĩ không nổi bật (và là cháu trai của một cựu tổng thống). Song các đối thủ của họ ủng hộ tướng Joseph Aoun, tổng tư lệnh quân đội.
Có lý do để tin rằng các nghị sĩ sẽ phá vỡ thế bế tắc. Hizbullah đã bị suy yếu nghiêm trọng bởi cuộc chiến với Israel, kết thúc hồi tháng 11, và càng giảm sức mạnh hơn khi chế độ Assad ở Syria sụp đổ. Họ có thể quá yếu để chặn tướng Aoun, người có sự ủng hộ của Mỹ và Ả Rập Saudi. Ông Frangieh đã rút khỏi cuộc đua vào tối thứ Tư. Như thường lệ ở Lebanon, các sự kiện bên ngoài tiếp tục định hình chính trị trong nước.
Ông Trump chưa chắc là tin vui cho ngành IT Ấn Độ
Kể từ khi Donald Trump chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ vào tháng 11, cổ phiếu của các công ty gia công phần mềm Ấn Độ đã tăng giá. Các nhà lãnh đạo trong ngành, vốn có Mỹ là khách hàng lớn nhất, tin rằng cách tiếp cận ủng hộ doanh nghiệp của ông Trump sẽ có lợi cho họ. Ngoài ra còn có những lý do khác để lạc quan. Sau khi bị kéo xuống bởi bất ổn kinh tế toàn cầu trong năm 2023, thu nhập đã phục hồi trong năm qua nhờ vào cuộc bùng nổ trí tuệ nhân tạo.
Có thể sẽ có thêm tin vui vào thứ Năm khi TCS, công ty lớn nhất trong ngành này của Ấn Độ, công bố thu nhập quý cuối năm 2024. Các nhà phân tích tỏ ra lạc quan, nhưng niềm vui của họ có thể bị ông Trump phá hỏng. Trong tháng qua, những người ủng hộ ông đã công kích thị thực H1-B, một loại thị thực dành cho lao động tay nghề cao mà các công ty công nghệ của Ấn Độ dùng để cử nhân viên sang Mỹ tìm hiểu nhu cầu khách hàng. Nếu ông Trump nhượng bộ yêu cầu của những người ủng hộ, đà phục hồi của ngành IT Ấn Độ có thể bị đình trệ.
Một nhân vật đối lập quay trở lại Mozambique
Hơn hai tháng trước, Venâncio Mondlane đã bỏ chạy khỏi Mozambique vì lo sợ cho mạng sống của mình. Ông đã tham gia tranh cử với tư cách ứng viên đối lập trong cuộc bầu cử tháng 10, mà ông cho rằng mình đã thắng. Quy trình bầu cử bị coi là có quá nhiều sai sót nên không thể xác định được sự thật. Ông cho biết sẽ quay lại thủ đô Maputo vào thứ Năm, sự kiện được nhiều người Mozambique coi là màn trở lại của vị tổng thống hợp pháp.
Quan điểm này không được chia sẻ bởi đảng Frelimo, lực lượng đã cầm quyền suốt 50 năm qua. Ứng viên của họ, Daniel Chapo, được tuyên bố chiến thắng với 65% phiếu bầu. Nhưng quyền lực của họ đang lung lay. Những người biểu tình giận dữ đã tấn công các văn phòng của Frelimo và đồn cảnh sát, cướp phá nhà máy, và làm đóng cửa các mỏ. Khi ông Mondlane hạ cánh xuống thủ đô, nhà nước sẽ đối mặt với một tình thế khó xử. Để ông Mondlane tự do, ông có thể lãnh đạo các cuộc biểu tình trên đường phố. Nếu bắt giữ ông, sự phẫn nộ của người dân sẽ bùng nổ.
Nước Mỹ tưởng nhớ Jimmy Carter
Vào thứ Năm, một lễ tang quốc gia sẽ được tổ chức tại Washington, DC cho Jimmy Carter, người vừa qua đời vào ngày 29 tháng 12 ở tuổi 100. Tất cả các tổng thống Mỹ còn sống dự kiến sẽ tham dự, với Joe Biden là một trong những người sẽ phát biểu điếu văn. Suốt tuần qua, hàng ngàn người Mỹ đã tri ân vị tổng thống thứ 39 của họ, khi linh cữu của ông được rước bằng xe từ quê nhà ở Plains, Georgia. Một buổi lễ riêng tại Plains sẽ kết thúc chương trình tưởng niệm.
Ông Carter, từng là một nông dân trồng đậu phộng, có lẽ là tổng thống đức hạnh nhất trong lịch sử nước Mỹ. Những thành tựu về chính sách đối ngoại của ông, bao gồm Hiệp định Trại David giữa Ai Cập và Israel năm 1978, điển hình cho một người luôn hướng tới hòa bình. Nhưng nhiệm kỳ duy nhất của ông tại Nhà Trắng không suôn sẻ. Sau khi rời nhiệm sở, ông thành lập Trung tâm Carter, nơi ông nỗ lực phấn đấu cho hòa bình và dân chủ; nhờ những thành tựu này, ông được nhận giải Nobel Hòa bình vào năm 2002.
Ngày 10/1/2025
María Corina Machado, lãnh đạo phe đối lập của Venezuela, đã bị giam giữ trong thời gian ngắn vì phản đối kế hoạch lễ nhậm chức của Nicolás Maduro, theo thông tin từ đảng của bà. Bà Machado đã xuất hiện trở lại sau nhiều tháng lẩn trốn vì bị cấm tham gia cuộc bầu cử gần đây của đất nước. Trong một tuyên bố, đảng của bà cho biết bà bị “ép buộc quay một số video” trước khi được thả và bà sẽ sớm giải thích các sự kiện đã xảy ra.
Năm đám cháy vẫn đang hoành hành ở một số khu vực của Hạt Los Angeles, mặc dù đến thứ Năm, hai đám đã được kiểm soát một phần. Ít nhất năm người đã thiệt mạng; và cảnh sát trưởng của hạt dự đoán “số người chết sẽ còn tăng” trong những ngày tới. Gần 180.000 người đã phải sơ tán khỏi nhà cửa. Đám cháy đầu tiên bùng phát vào thứ Ba tại khu dân cư trên đồi Pacific Palisades, và gió mạnh đã gây ra thêm nhiều vụ cháy khác.
Quốc hội Lebanon đã bầu tướng Joseph Aoun làm tổng thống. Ông sẽ là người đầu tiên đảm nhiệm chức vụ này sau hơn hai năm, vì các nhà lập pháp không thể đồng thuận về một ứng viên. Việc bầu chọn tướng Aoun, với sự ủng hộ của Mỹ, cho thấy ảnh hưởng suy yếu của Hizbullah, một lực lượng dân quân được Iran hậu thuẫn.
Chính phủ Argentina đã thanh toán 4,3 tỷ USD cho các chủ nợ trái phiếu. Số tiền này đến từ USD được mua bằng thặng dư ngân sách mà tổng thống Javier Milei đạt được vào năm ngoái nhờ cắt giảm mạnh chi tiêu công. Đây là khoản thanh toán lớn nhất của Argentina kể từ khi nước này tái cơ cấu nợ vào năm 2020, giúp củng cố lòng tin của các nhà đầu tư vào nền kinh tế mà ông Milei đang cố gắng xây dựng.
Thủ tướng Ý Giorgia Meloni cảnh báo Nga có thể tăng hiện diện ở Libya sau khi chế độ Assad do Nga hậu thuẫn ở Syria sụp đổ vào năm ngoái. Quân đội Quốc gia Libya, đóng tại miền đông nước này, đã xây dựng mối quan hệ gần gũi hơn với Nga. Bà Meloni cho biết việc NATO tập trung bảo vệ sườn phía đông có thể khiến Địa Trung Hải “dễ bị tổn thương.”
Na Uy đã bán 124 tỷ mét khối khí tự nhiên vào năm 2024, phá vỡ kỷ lục trước đó là 122,8 tỷ mét khối vào năm 2022. Cơ quan Dầu khí Ngoài khơi Na Uy, một tổ chức của chính phủ, cho biết các doanh nghiệp sẽ khoan khoảng 40 giếng trong năm nay, so với 42 giếng của năm 2024. Na Uy trở thành nhà cung cấp khí đốt lớn nhất châu Âu vào năm 2022, sau khi Nga cắt giảm nguồn cung do cuộc chiến ở Ukraine.
Thủ tướng Ba Lan Donald Tusk cho biết lãnh đạo Israel, Binyamin Netanyahu, sẽ “được đảm bảo an toàn” nếu ông đến nước này tham dự lễ kỷ niệm 80 năm giải phóng trại Auschwitz. Hồi tháng 11, Tòa án Hình sự Quốc tế đã ban hành lệnh bắt giữ ông Netanyahu và cựu bộ trưởng quốc phòng của ông, cáo buộc họ gây ra tội ác chiến tranh trong cuộc chiến của Israel với Hamas ở Gaza.
Con số trong ngày: 10-20%, là tỷ lệ nội dung mà Meta, một gã khổng lồ truyền thông xã hội, thừa nhận đã xóa nhầm.
Các công ty bảo hiểm nhà rút khỏi California
Năm trận cháy rừng vẫn đang hoành hành ở Los Angeles vào thứ Năm, sau khi gió mạnh làm bùng phát nhiều cơn hỏa hoạn bắt đầu từ thứ Ba. Đây là một trong những vụ cháy nghiêm trọng nhất lịch sử California. Quy mô tàn phá thật đáng kinh ngạc, ngay cả đối với một tiểu bang đã quen với thiên tai. Ít nhất năm người đã thiệt mạng, 130.000 người được lệnh sơ tán khỏi nhà cửa, và 2.000 ngôi nhà bị phá hủy.
Vì cháy rừng ở California dường như đã trở thành điều không thể tránh khỏi hơn là một rủi ro, rất nhiều ngôi nhà sẽ không được bảo hiểm. Luật bảo vệ người tiêu dùng của tiểu bang ngăn các công ty bảo hiểm tăng phí đủ cao để bù đắp rủi ro cháy rừng và chi phí tái bảo hiểm ngày càng tăng — do đó, một số công ty, bao gồm State Farm và AllState, đã đơn giản là ngừng bán hợp đồng bảo hiểm nhà tại đây. Năm ngoái, State Farm đã quyết định không gia hạn gần 70% hợp đồng bảo hiểm tại Pacific Palisades, một trong những khu vực bị ảnh hưởng nặng nề nhất tuần này. Trước khi cháy rừng xảy ra, ủy viên phụ trách bảo hiểm của California đã cố gắng thu hút các nhà cung cấp quay trở lại. Song với các vụ cháy rừng hiện tại, cuộc đàm phán sẽ còn khó khăn hơn.
Tranh cãi xung quanh dự thảo ngân sách của Đức
Liệu chính phủ tiếp theo của Đức có thể làm điều mà chính phủ trước đó đã thất bại thảm hại — đưa nền kinh tế ra khỏi khó khăn? Friedrich Merz, ứng cử viên hàng đầu cho vị trí thủ tướng sau cuộc bầu cử tháng tới, tin rằng ông có thể làm được.
Vào thứ Sáu, Liên minh Dân chủ Thiên Chúa giáo (CDU) trung hữu của ông Merz sẽ phê duyệt tài liệu dài 12 trang có tên “Chương trình Nghị sự 2030.” Tài liệu này hứa hẹn giảm thuế cho cá nhân và doanh nghiệp, đầu tư mới, và tuân thủ giới hạn nợ công. Tài liệu khẳng định các biện pháp này sẽ nâng tỷ lệ tăng trưởng hàng năm của Đức, vốn trong nhiều năm qua dao động gần mức 0, lên 2%.
Vấn đề là tiền. Một tính toán cho thấy chi phí hàng năm cho các khoản giảm thuế của CDU là 90 tỷ euro (93 tỷ USD), tương đương hơn 2% GDP. Các đề xuất cắt giảm chi tiêu cho phúc lợi xã hội và di cư của ông Merz không đạt được con số này. Ngoài ra còn cần thêm tiền cho chi tiêu quốc phòng. Do vậy ông sẽ phải chọn hy sinh một điều gì đó, mà nhiều người cho rằng là giới hạn nợ công.
Lệnh cấm TikTok lên Tòa án Tối cao
Vào thứ Sáu, các thẩm phán Mỹ sẽ nghe điều trần trong vụ kiện về số phận của ứng dụng mạng xã hội phổ biến nhất đất nước. Vụ Garland kiện TikTok đưa chính quyền Biden sắp mãn nhiệm đối đầu với ByteDance (công ty mẹ của TikTok) và một số trong 170 triệu người dùng thường xuyên của ứng dụng. Vấn đề ở đây là liệu Đạo luật Bảo vệ Người Mỹ khỏi Các Ứng dụng do Đối thủ Nước ngoài Kiểm soát, một luật lưỡng đảng được ban hành vào tháng 4 năm ngoái, có vi phạm Tu Chính án thứ Nhất hay không.
Chính quyền Biden cho rằng luật này — yêu cầu TikTok phải được bán hoặc đóng cửa trước ngày 19 tháng 1 — là nhằm ngăn Trung Quốc thu thập dữ liệu của người Mỹ và sử dụng ứng dụng để tác động đến họ. Donald Trump muốn tạm dừng việc thực hiện luật.
Các luật sư của công ty lập luận rằng chính phủ “rõ ràng sai lầm” khi tuyên bố luật này không hạn chế quyền tự do ngôn luận. Họ nói luật nhắm mục tiêu vào “một hỗn hợp ý tưởng có thể không được ưa thích” và do đó là “trái ngược với Tu Chính án thứ Nhất.” Các thẩm phán, thường nghị án rất chậm, chỉ có vài ngày để quyết định quan điểm của bên nào phù hợp hơn với hiến pháp.
Vấn đề xung quanh lễ nhậm chức của Maduro
Vào thứ Sáu, Nicolás Maduro sẽ một lần nữa được trao dải băng tổng thống ở Caracas, thủ đô Venezuela. Ông sẽ chính thức bắt đầu nhiệm kỳ thứ ba — trái với nguyện vọng của người dân. Ông đã thua trong cuộc bầu cử vào tháng 7, nhưng hội đồng bầu cử bù nhìn của chế độ ông tuyên bố ông là người chiến thắng. Vụ gian lận đã bị phe đối lập vạch trần, thông qua việc thu thập hàng chục nghìn biên lai từ các máy bỏ phiếu. Những biên lai này chứng minh rằng người chiến thắng thực sự, với 67% số phiếu được kiểm, là Edmundo González, một nhà ngoại giao đã nghỉ hưu.
Ông González ra tranh cử vì lãnh đạo phe đối lập María Corina Machado bị cấm tham gia. Hôm thứ Năm, bà Machado đã xuất hiện trở lại sau nhiều tháng lẩn trốn để phản đối lễ nhậm chức của ông Maduro. Đảng của bà cho biết trong khi phát biểu tại Caracas, bà đã bị lực lượng của chế độ tạm giam trong thời gian ngắn. Động thái này sẽ dẫn đến sự lên án từ hầu hết các nền dân chủ phương Tây, những nước vốn đã dự định tẩy chay lễ tuyên thệ của ông Maduro. Nhưng các chế độ độc tài, bao gồm Trung Quốc và Nga, vẫn sẽ cử người tham dự.
Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Nguồn: The Economist
Be the first to comment