Quan Hệ Mỹ Với Thế Giới Sẽ Ra Sao Khi Biden Đắc Cử ?

Trong bốn năm Donald Trump làm tổng thống, quan hệ của Hoa Kỳ với thế giới đã thay đổi sâu sắc.

Dưới đây, các phóng viên thường trú của BBC giải thích nhiệm kỳ của ông Biden có ý nghĩa thế nào với thế giới.

Trung Quốc

Chiến thắng của ông Joe Biden đặt ra một thách thức mới cho Trung Quốc, phóng viên John Sudworth viết từ Bắc Kinh.

Bạn có thể cho rằng Bắc Kinh sẽ mừng khi không còn thấy Donald Trump. Như người đập Trung Quốc hàng đầu, ông gây chiến tranh thương mại, áp dụng các biện pháp trừng phạt nặng và lên án Trung Quốc đã gây ra dịch virus corona.

Nhưng một số nhà phân tích cho rằng lãnh đạo Trung Quốc có thể đang âm thầm thất vọng lúc này. Không phải bởi vì họ yêu mến ông Trump, mà vì viễn cảnh ông Trump trong Nhà Trắng thêm bốn năm nữa hứa hẹn một phần thưởng lớn hơn. Chia rẽ trong nước, bị cô lập ở nước ngoài – ông Trump đối với Bắc Kinh dường như là hiện hình của quyền lực Mỹ suy giảm mà Trung Quốc hy vọng và mong đợi lâu nay.

Tất nhiên, Trung Quốc có thể tìm được lợi thế trong việc ông Joe Biden sẵn sàng tìm kiếm hợp tác trong những vấn đề lớn như biến đổi khí hậu. Nhưng ông cũng hứa hẹn sẽ làm việc để sửa chữa mối quan hệ với các đồng minh Mỹ, điều có thể chứng tỏ là hữu hiệu hơn nhiều trong việc kiềm chế tham vọng quyền lực của Trung Quốc so với cách làm một mình một kiểu của Trump.

Ấn Độ

Gốc gác xuất thân của bà Kamala Harris sẽ khiến Ấn Độ tự hào, nhưng ông Narendra Modi có lẽ sẽ tiếp đón ông Biden lạnh nhạt hơn so với người tiền nhiệm, phóng viên Rajini Vaidyanathan tường thuật từ Dheli.

Ấn Độ từ lâu nay là một đối tác quan trọng của Hoa Kỳ – và điều này nhìn chung sẽ không thay đổi dưới thời ông Biden.

Quốc gia đông dân nhất Nam Á này sẽ tiếp tục là một đồng minh then chốt trong chiến lược Ấn Độ – Thái Bình Dương của Hoa Kỳ, nhằm kiềm chế sự trỗi dậy của Trung Quốc và chống chủ nghĩa khủng bố toàn cầu.

Nói là như vậy, nhưng sự kết nối cá nhân giữa ông Biden và Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi có lẽ sẽ có những điểm tế nhị cần phải vượt qua.

Ông Trump đã tránh việc chỉ trích các chính sách đối nội gây tranh cãi của ông Modi, điều mà nhiều người nói là sự phân biệt đối xử đối với người Hồi giáo ở Ấn Độ.

Ông Biden cho tới nay nói năng thẳng thừng hơn nhiều. Trang web của ông kêu gọi khôi phục lại quyền của mọi người tại Kashmir, chỉ trích Luật Đăng ký Công dân và Luật Sửa đổi Quốc tịch, hai luật đã làm dấy lên các cuộc biểu tình phản đối rộng khắp.

Phó tổng thống đắc cử Kamala Harris – người mang một nửa dòng máu Ấn Độ – cũng đã lớn tiếng nói về một số chính sách mang tính chủ nghĩa dân tộc Ấn Độ của chính phủ.

Nhưng gốc rễ Ấn Độ của bà sẽ tạo tâm trạng hồ hởi ở hầu hết các nơi trên cả nước.

Việc con gái của một phụ nữ Ấn Độ, người sinh ra và lớn lên tại thành phố Chennai, sắp trở thành người đứng thứ hai tại Nhà Trắng là thời điểm làm dâng cao lòng niềm tự hào quốc gia của người dân Ấn Độ.

Bắc Hàn và Nam Hàn

Bắc Hàn từng gọi ông Joe Biden là “chó điên”, nhưng nay ông Kim Jong-un sẽ có những tính toán thận trọng trước khi tìm cách khiêu khích tân Tổng thống Hoa Kỳ, phóng viên Laura Bicker từ Seoul viết.

Nhiều khả năng Chủ tịch Kim sẽ thích ông Donald Trump cầm quyền thêm 4 năm nữa.

Cuộc họp không tiền khoáng hậu giữa hai nhà lãnh đạo và những diễn tiến sau đó đã tạo nên những hình ảnh cực kỳ ấn tượng trong sử sách. Tuy nhiên, về mặt nội dung, hai bên hầu như không đạt được gì, cũng không có gì được ký kết sau đó.

Chẳng có bên nào đạt được điều họ muốn từ các cuộc đàm phán này: Bắc Hàn vẫn tiếp tục xây dựng kho vũ khí hạt nhân, và Hoa Kỳ vẫn tiếp tục áp các lệnh trừng phạt khắc nghiệt.

Ngược lại, ông Joe Biden đã đòi Bắc Hàn phải chứng tỏ rằng họ sẵn lòng từ bỏ chương trình vũ khí hạt nhân của mình trước khi ông có bất kỳ cuộc họp nào với ông Kim Jong-un.

Nhiều nhà phân tích tin rằng trừ phi nhóm của ông Biden chủ động đưa ra sáng kiến thương thảo với Bình Nhưỡng trong thời gian rất sớm, những ngày cái “lửa giận” sẽ trở lại.

Ông Kim có lẽ sẽ muốn thu hút sự chú ý của Washington với việc quay trở lại thực hiện các vụ thử hạt nhân tầm xa, nhưng ông sẽ không muốn làm gia tăng căng thẳng tới mức quốc gia vốn đã rất đói nghèo này sẽ bị thêm các lệnh trừng phạt nữa.

Nam Hàn đã cảnh báo Bắc Hàn chớ đi theo con đường khiêu khích.

Seoul có lẽ đã lúc này lúc khác gặp khó khăn với ông Trump, nhưng Tổng thống Moon rất muốn kết thúc cuộc chiến đã kéo dài 70 năm trên bán đảo Triều Tiên, và ông đã ca ngợi ông Trump về việc “can đảm” gặp gỡ với ông Kim.

Miền Nam sẽ theo dõi chặt chẽ xem liệu có bất kỳ dấu hiệu nào cho thấy ông Biden có sẵn lòng thực hiện điều tương tự hay không.

Anh Quốc

“Mối quan hệ đặc biệt“ giữa Hoa Kỳ và Anh Quốc có thể sẽ phải đối diện với viễn cảnh bị hạ thấp đi chút ít khi ông Joe Biden lên nắm quyền, phóng viên chính trị Jessica Parker từ London viết.

Họ sẽ không được coi là những đồng minh tự nhiên của nhau: Joe Biden, gương mặt Dân chủ, và Boris Johnson, người nhiệt thành theo chính sách Brexit.

Để xem mối quan hệ tương lai của họ sẽ ra sao, thì đáng để cân nhắc chuyện từng xảy ra trong quá khứ.

Đặc biệt là trong năm đó, 2016, khi ông Donald Trump thắng cuộc đua vào Nhà Trắng và nước Anh bỏ phiếu rời khỏi EU, cả ông Joe Biden và sếp của ông khi đó, Tổng thống Barack Obama, đều không giấu diếm gì về việc họ muốn có một kết quả khác đối với kỳ trưng cầu dân ý của Anh.

Những chính sách gần đây của chính phủ Anh trong vấn đề với Brexit đã không diễn ra như mong muốn của các gương mặt chủ chốt phe Dân chủ và giới vận động hành lang Ireland, trong đó có vị tổng thống đắc cử của Hoa Kỳ.

Ông nói ông sẽ không cho phép hòa bình tại Bắc Ireland trở thành một “tai hoạ của Brexit” nếu như ông đắc cử – và tuyên bố bất kỳ thỏa thuận thương mại tương lai nào giữa Hoa Kỳ và Anh Quốc cũng đều sẽ được dựa trên cơ sở tôn trọng Thỏa thuận Thứ Sáu Tốt lành.

Quý vị còn nhớ ông Donald Trump từng gọi ông Boris Johnson là “Trump của nước Anh” chứ?

Có vẻ như ông Biden đồng ý với điều đó. Tin tức từng tường thuật rằng ông miêu tả Thủ tướng Anh là bản “clone về cả thể chất lẫn cảm xúc” của ông Trump.

Do vậy, có lẽ ông Joe Biden lúc đầu sẽ muốn thảo luận với Brussels, Berlin hoặc Paris hơn là với London.

Mối quan hệ đặc biệt này có lẽ sẽ phải đối diện với tình trạng giảm sút.

Tuy nhiên, hai ông vẫn có với nhau một số điểm chung.

Hai quốc gia mà họ dẫn dắt rốt cuộc là có mối quan hệ dài hạn, sâu sắc trong lĩnh vực ngoại giao, chưa kể còn các mối quan hệ thân thiết trong những lĩnh vực khác như an ninh và tình báo.

Nga

Một chính quyền Mỹ dễ đoán hơn có thể là “điều may” cho Nga nếu Biden thắng, phóng viên Steven Rosenberg viết từ Moscow.

Điện Kremlin có khả năng nghe ngóng rất nhạy. Vậy nên khi Joe Biden gần đây gọi Nga là “mối đe dọa lớn nhất” đối với Mỹ, họ nghe câu đó rất rõ ở Moscow.

Điện Kremlin cũng có trí nhớ rất tốt. Năm 2011, Phó tổng thống Joe Biden được cho là từng nói nếu ông là Putin, ông sẽ chẳng tranh cử tổng thống lần nữa. Điều đó sẽ rất tồi tệ cho cả ông [Putin] và nước Nga. Tổng thống Putin vẫn chưa quên vụ đó.

Moscow lo ngại một nhiệm kỳ của ông Biden có nghĩa sẽ có thêm áp lực và trừng phạt từ Washington. Với một người theo đảng Dân chủ trong Nhà Trắng, có thể sẽ đến lúc trả thù cho sự can thiệp của Nga vào cuộc bầu cử Mỹ 2016?

Nhưng với điện Kremlin, cũng có thể có cái may. Các nhà quan sát tình hình Nga dự đoán chính quyền Biden cuối cùng sẽ dễ đoán được hơn đội của Trump. Điều đó có thể khiến việc đạt được thỏa thuận về những vấn đề cấp bách trở nên dễ dàng hơn, như hiệp ước New Start [Khởi đầu Mới] – một hiệp ước cắt giảm vũ khí hạt nhân Mỹ – Nga sắp hết hạn vào tháng Hai tới.

Đức

Người Đức hi vọng có một sự trở lại suôn sẻ với đồng minh then chốt của mình, một khi ông Donald Trump ra đi, phóng viên Damien McGuinness từ Berlin viết.

Đức sẽ thở phào nhẹ nhõm với kết quả này.

Chỉ có 10% người Đức tin tưởng Tổng thống Trump trong chính sách đối ngoại, theo kết quả điều tra của Pew Research Centre.

Ông không được lòng dân ở Đức so với bất kỳ nước nào khác mà trung tâm này tiến hành khảo sát. Ngay cả Tổng thống Putin của Nga và Chủ tịch Tập Cận Bình của Trung Quốc cũng đạt được mức chấp nhận tốt hơn.

Tổng thống Trump bị cáo buộc đã làm xói mòn thương mại tự do và phá hủy các định chế đa quốc gia mà Đức dựa vào về mặt kinh tế.

Việc ông Trump mạt sát Trung Quốc đã khiến các nhà xuất khẩu Đức bị ảnh hưởng, và ông khét tiếng là có mối quan hệ xấu với Thủ tướng Đức Angela Merkel – hai nhà lãnh đạo này quá khác biệt cả mặt đạo đức lẫn tính cách.

Các chính trị gia và cử tri Đức đã sốc về cách ứng xử của ông, cách tiếp cận phá vỡ mọi quy ước chuẩn mức của ông trước thực tế, và những cuộc tấn công thường xuyên của ông vào ngành công nghệ xe hơi Đức.

Bất chấp những điều trên, Hoa Kỳ vẫn là đối tác thương mại lớn nhất của Đức, và mối quan hệ xuyên Đại Tây Dương đóng vai trò thiết yếu cho an ninh châu Âu.

Do vậy, nhiệm kỳ tổng thống của ông Trump quả là một hành trình gai góc cho nước Đức.

Các bộ trưởng Đức đã chỉ trích việc Tổng thống Trump đòi dừng việc kiểm phiếu và những tuyên bố vô căn cứ của ông về việc có gian lận trong bầu cử.

Bộ trưởng Quốc phòng Annegret Kramp-Karrenbauer đã gọi tình huống đó là “bùng nổ”.

Ở đây có sự nhận thức rằng những khác biệt chính sách to lớn giữa Washington và Berlin sẽ không biến mất dưới thời ông Biden. Nhưng Berlin đang mong muốn hợp tác với một vị tổng thống biết trân trọng sự hợp tác đa phương.

Theo BBC tiếng Việt ngày 8 tháng 11 2020