Ngày 5/3/2025
Thị trường chứng khoán Mỹ — bao gồm cả cổ phiếu của các hãng xe như GM và Ford — giảm điểm sau khi Trung Quốc, Canada, và Mexico đáp trả các mức thuế nặng nề của Mỹ, vốn có hiệu lực từ thứ Ba. Trung Quốc phản ứng nhanh chóng bằng cách áp thuế 10-15% đối với một loạt sản phẩm nông nghiệp của Mỹ. Canada theo sau với thông báo áp thuế 25% lên hàng hóa Mỹ. Tổng thống Mexico, Claudia Sheinbaum, cho biết chính phủ của bà sẽ công bố chi tiết về các “biện pháp thuế quan và phi thuế quan” trong một cuộc mít tinh vào Chủ nhật.
Tổng thống Ukraine, Volodymyr Zelensky, đã cố gắng hàn gắn quan hệ với Mỹ sau khi Donald Trump đình chỉ viện trợ quân sự cho nước này. Ông Zelensky dường như bác bỏ cáo buộc của ông Trump rằng Ukraine không “sẵn sàng cho hòa bình” và nhắc lại lời đề nghị ký kết một thỏa thuận khai thác khoáng sản với Mỹ. Trước đó, ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio đã nói việc gây sức ép với Ukraine có thể “khiến Nga chấp nhận đàm phán.”
Các đảng đang đàm phán để thành lập chính phủ liên minh tiếp theo của Đức cho biết họ đã đồng ý thành lập một quỹ đầu tư cơ sở hạ tầng trị giá 500 tỷ euro, được tài trợ bằng nợ. Liên minh Dân chủ Thiên Chúa giáo bảo thủ và đảng Dân chủ Xã hội cũng có kế hoạch miễn trừ chi tiêu quốc phòng vượt mức 1% GDP khỏi quy tắc giới hạn thâm hụt ngân sách của Đức. Quốc hội sắp mãn nhiệm sẽ bỏ phiếu trong tháng này; thỏa thuận cần có đa số hai phần ba để được thông qua.
CK Hutchison, một công ty có trụ sở tại Hồng Kông, đã đồng ý bán hai cảng dọc kênh đào Panama cho một nhóm nhà đầu tư dẫn đầu bởi BlackRock, một công ty quản lý tài sản của Mỹ, với giá hơn 20 tỷ USD. Thỏa thuận được công bố trong bối cảnh có thông tin Panama đang cân nhắc hủy hợp đồng với CK Hutchison dưới áp lực từ ông Trump. Tổng thống Mỹ đã tuyên bố vô căn cứ rằng kênh đào này bị Trung Quốc kiểm soát.
Chính quyền Trump đã ra quyết định thu hồi giấy phép xuất khẩu dầu thô từ Venezuela của Chevron, một tập đoàn dầu khí Mỹ. Giấy phép này được chính quyền Biden cấp vào năm 2022 sau khi tổng thống Venezuela, Nicolás Maduro, đồng ý tổ chức đàm phán với phe đối lập. Ông Trump quyết định đảo ngược chính sách này vào tuần trước, tuyên bố rằng ông Maduro đã quá chậm trễ trong việc tiếp nhận người di cư bị Mỹ trục xuất.
Nga đã đồng ý làm trung gian đàm phán giữa Mỹ và Iran liên quan đến chương trình hạt nhân của Tehran. Người phát ngôn Điện Kremlin, Dmitry Peskov, nói với Bloomberg rằng Nga sẽ “làm mọi thứ trong khả năng” để giúp hai nước “giải quyết tất cả các vấn đề thông qua đàm phán.” Những tuyên bố này cũng được các phương tiện truyền thông nhà nước Nga lặp lại. Donald Trump đã cam kết “gây áp lực tối đa” lên Iran bằng cách siết chặt các biện pháp trừng phạt.
Hai kẻ đánh bom liều chết đã tấn công một căn cứ quân sự ở thành phố Bannu miền tây bắc Pakistan. Ít nhất 12 người, bao gồm cả trẻ em, bị thiệt mạng và 30 người bị thương. Các vụ nổ đã làm sập mái của một nhà thờ Hồi giáo gần đó. Một nhóm liên kết với Taliban Pakistan đã nhận trách nhiệm — vụ tấn công thứ ba do các phần tử cực đoan thực hiện tại Pakistan kể từ khi tháng Ramadan bắt đầu vào Chủ nhật.
Lưỡng Hội khai mạc ở Trung Quốc
Hàng nghìn đại biểu đã về Bắc Kinh vào thứ Tư để tham dự kỳ họp thường niên kéo dài một tuần của Đại hội đại biểu Nhân dân toàn quốc. Cơ quan này, cùng với Hội nghị Hiệp thương Chính trị Nhân dân, có rất ít quyền lực thực tế. Song các cuộc họp sẽ được theo dõi sát sao, đặc biệt là về kế hoạch của Đảng Cộng sản nhằm vực dậy nền kinh tế trong bối cảnh gia tăng căng thẳng thương mại toàn cầu. Trước thềm hội nghị Mỹ đã áp thuế 10% đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc. Đây là mức thuế bổ sung thêm vào mức 10% mà chính quyền Donald Trump áp đặt một tháng trước. Trung Quốc đáp trả bằng thuế suất 10-15% lên nông sản Mỹ.
Khi các đại biểu bày tỏ sự bất bình, các quan chức Trung Quốc sẽ giữ thái độ bình tĩnh. Trong bài phát biểu về tình trạng quốc gia, thủ tướng Lý Cường dự kiến sẽ đặt ra mục tiêu tăng trưởng kinh tế khoảng 5% trong năm nay, tương tự như năm 2024. Ông cũng sẽ công bố mục tiêu thâm hụt ngân sách trong năm — có thể là 4% GDP, tăng so với mức 3% của năm ngoái. Điều này sẽ thể hiện sự sẵn sàng hy sinh kỷ luật tài khóa để kích thích nền kinh tế.
Tình hình kinh tế Nga
Một loạt dữ liệu công bố vào thứ Tư sẽ giúp trả lời một câu hỏi quan trọng: nền kinh tế Nga thực sự đang diễn biến ra sao? Trong ba năm kể từ khi Nga xâm lược Ukraine, nền kinh tế nước này đã trụ vững hơn so với dự đoán của nhiều chuyên gia. Tỷ lệ thất nghiệp giảm còn 2%. Tăng trưởng GDP khá vững nhờ vào xuất khẩu dầu mỏ, bất chấp các lệnh trừng phạt từ phương Tây. Người tiêu dùng Nga cũng được hưởng lợi từ làn sóng chi tiêu khổng lồ vào quốc phòng, phúc lợi xã hội, và cơ sở hạ tầng.
Nhưng điều đó có thể đang thay đổi. Cuối năm 2024, phương Tây đã thắt chặt các biện pháp trừng phạt đối với Nga, đặc biệt là những lệnh nhắm vào hệ thống tài chính và thương mại dầu mỏ. Trước khi Donald Trump nhậm chức, vào ngày 10 tháng 1 Mỹ đã áp lệnh trừng phạt lên 143 tàu chở dầu của Nga. Niềm tin kinh doanh tại Nga gần đây có dấu hiệu đi xuống, và ngân hàng trung ương nước này đang chật vật kiểm soát lạm phát. Hơn nữa tăng trưởng GDP có thể đang chậm lại. Một vài tháng trước, suy yếu kinh tế có thể đã khuyến khích Vladimir Putin chấp nhận nhượng bộ để kết thúc chiến tranh Ukraine. Song các chính sách thân Nga của ông Trump có thể làm giảm áp lực này.
Các thị trưởng Mỹ ra điều trần trước Quốc hội
Vào thứ Tư, các thị trưởng theo đảng Dân chủ của Boston, Chicago, Denver và New York sẽ ra điều trần trước một ủy ban quốc hội phần lớn do phe Cộng hòa kiểm soát về chính sách thành phố trú ẩn (sanctuary city) của họ. Những thành phố này nằm trong khoảng 200 khu vực — bao gồm các hạt, thành phố, và tiểu bang — giới hạn sự hợp tác với cơ quan nhập cư liên bang. Chủ tịch của ủy ban, James Comer, đã gọi các thị trưởng này là “vô trách nhiệm” và cáo buộc họ “bảo vệ những tội phạm nhập cư bất hợp pháp.” Ủy ban này thậm chí còn phát hành một đoạn trailer theo phong cách phim hành động nhằm miêu tả các thị trưởng như những kẻ phản diện.
Tổng thống Donald Trump đã đe dọa cắt nguồn tài trợ liên bang cho các thành phố trú ẩn. Bộ Tư pháp Mỹ gần đây đã đệ đơn kiện Chicago, cáo buộc chính quyền địa phương cản trở việc thực thi chính sách nhập cư liên bang. Tháng trước, Tom Homan, “chuyên gia biên giới” của ông Trump, đã tuyên bố sẽ mang “địa ngục” đến Boston. Riêng thị trưởng New York, Eric Adams, có thể sẽ ít bị ủy ban chỉ trích hơn, vì ông đã đồng ý hợp tác với chính quyền liên bang trong việc bắt giữ những người nhập cư không giấy tờ có tiền án hình sự.
Ngày: 6/3/2025
Donald Trump tuyên bố sẽ tạm miễn thuế nhập khẩu từ Canada và Mexico trong một tháng đối với ba hãng xe lớn của Mỹ — Ford, General Motors，và Stellantis. CEO của các công ty này đã vận động hành lang để được miễn trừ, và người phát ngôn của ông Trump cho biết tổng thống “rất sẵn lòng” đáp ứng. Các nhà phân tích ước tính mức thuế 25% có thể xóa sạch lợi nhuận của các công ty này nếu họ không tăng giá hoặc thay đổi hoạt động sản xuất.
Trong một đòn giáng khác vào nỗ lực chiến tranh của Ukraine, giám đốc CIA John Ratcliffe cho biết Mỹ sẽ ngừng chia sẻ thông tin tình báo với Kyiv. Tin tình báo phương Tây trước đây đã được dùng để hỗ trợ Ukraine trong việc điều hướng tên lửa nhắm vào các mục tiêu bên trong nước Nga. Mỹ đã đình chỉ toàn bộ viện trợ quân sự cho Ukraine vào thứ Hai sau cuộc tranh cãi giữa ông Trump và tổng thống Volodymyr Zelensky tại Nhà Trắng hồi tuần trước.
Nhà Trắng xác nhận họ đang đàm phán với Hamas về việc trả tự do cho các con tin bị giam giữ ở Gaza. Đây là lần đầu tiên Mỹ trực tiếp đàm phán với nhóm vũ trang này, vốn bị Mỹ coi là một tổ chức khủng bố. Trước đó, Chương trình Lương thực Thế giới (WFP) của Liên Hợp Quốc cảnh báo họ chỉ còn chưa đầy hai tuần lương thực cho Gaza. Israel đã chặn viện trợ hôm Chủ nhật trong bối cảnh các cuộc đàm phán ngừng bắn diễn ra căng thẳng.
Tòa án Tối cao Mỹ bỏ phiếu với tỷ lệ 5-4 để ngăn ông Trump đóng băng gần 2 tỷ USD viện trợ nước ngoài. Trước đó vào tuần trước, một thẩm phán đã ra lệnh cho chính quyền Trump tiếp tục giải ngân viện trợ, khiến chính phủ Mỹ yêu cầu Tòa án Tối cao can thiệp. Phán quyết hôm thứ Tư cho phép tòa án cấp dưới ấn định thời hạn mới để chính quyền Mỹ dỡ bỏ lệnh đóng băng.
Novo Nordisk đã cắt giảm chi phí hàng tháng của loại thuốc tiêm giảm cân Wegovy từ hơn 1.300 USD xuống chỉ còn 499 USD cho những bệnh nhân Mỹ không được bảo hiểm chi trả. Các sản phẩm được giảm giá sẽ được bán trực tiếp qua hiệu thuốc trực tuyến của công ty. Cuộc cạnh tranh giữa các hãng dược về thuốc giảm cân đang nóng lên; tuần trước Eli Lilly cũng đã giảm giá một số sản phẩm thuộc dòng Zepbound của họ.
Bộ Tư pháp Mỹ đã truy tố 12 công dân Trung Quốc với cáo buộc tham gia vào một chiến dịch tấn công mạng quy mô lớn, một phần dưới sự chỉ đạo của chính phủ Trung Quốc, nhằm đánh cắp dữ liệu từ các tổ chức và cá nhân Mỹ. Bộ cũng cáo buộc Trung Quốc đã “thuê tin tặc” để tấn công những người chỉ trích chính quyền Bắc Kinh. Hai trong số những người bị buộc tội là sĩ quan thuộc Bộ Công an Trung Quốc.
Thời gian là tiền bạc — ít nhất là theo giá bán của chiếc đồng hồ thương mại chính xác nhất thế giới, chính thức lên kệ hôm nay. Được thiết kế để phục vụ nghiên cứu khoa học, chiếc đồng hồ này theo dõi sự chuyển động của các nguyên tử strontium trong một “lưới” tia laser. Độ sai lệch của nó chỉ là một giây trong vòng 10 tỷ năm. Công ty Shimadzu, nhà sản xuất công cụ đo lường chính xác của Nhật Bản, dự kiến sẽ bán mười chiếc trong ba năm tới với giá khoảng 3,3 triệu USD mỗi chiếc.
Thượng đỉnh châu Âu về chi tiêu quốc phòng
Lãnh đạo của 27 quốc gia thành viên Liên minh châu Âu (EU) sẽ nhóm họp tại Brussels vào thứ Năm để tìm cách hỗ trợ Ukraine — và cân nhắc lại một số chính sách an ninh của khối. Châu Âu đang nhanh chóng điều chỉnh chiến lược quốc phòng khi chính sách của Mỹ dưới thời tổng thống Donald Trump ngày càng trở nên khó đoán. Một kế hoạch sẽ được trình bày để EU giúp các quốc gia thành viên vay từ một quỹ trị giá 150 tỷ euro (161 tỷ USD) nhằm chi tiêu cho quốc phòng, một phần trong số đó sẽ được sử dụng để tăng cường hỗ trợ Ukraine.
Các quy tắc tài chính của EU vốn hạn chế chi tiêu cũng có khả năng sẽ được nới lỏng để các chính phủ có thể chi thêm tới 1,5% GDP cho quốc phòng. Nhân vật nổi bật của hội nghị lần này sẽ là Friedrich Merz, người được dự đoán sẽ trở thành thủ tướng Đức tiếp theo. Dù ông không tham dự hội nghị thượng đỉnh (do chưa đạt được thỏa thuận liên minh để nắm quyền), nhưng ông sẽ gặp gỡ một số đồng cấp của mình tại Brussels trước cuộc họp chính thức.
Tác động của việc Đức bỏ kỷ luật tài khoá
Vào thứ Ba, Friedrich Merz, ứng cử viên hàng đầu cho vị trí thủ tướng Đức, đã gây chấn động khi tuyên bố một sự thay đổi lớn trong chính sách tài khóa. Ngay cả trước khi đàm phán liên minh chính thức bắt đầu, các đối tác tiềm năng trong chính phủ mới đã đồng ý nới lỏng các quy tắc nợ công có từ hàng chục năm nay. Thay đổi này làm tăng thêm thách thức cho Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB), khi các lãnh đạo ngân hàng sẽ họp vào thứ Năm để quyết định lãi suất.
Lạm phát trong khu vực đồng euro gần đây đã giảm. Đặc biệt là mức giảm lạm phát trong ngành dịch vụ xuống còn 3,7% vào tháng 2. Điều này sẽ khuyến khích ECB tiếp tục cắt giảm lãi suất, dự kiến xuống còn 2,5%. Song một gói kích thích tài khóa quy mô lớn, dù có lợi cho nền kinh tế, có thể khiến ngân hàng trung ương thận trọng hơn. Lợi suất trái phiếu kỳ hạn 10 năm của Đức — mức chuẩn của khu vực đồng euro — đã tăng hơn 0,2 điểm phần trăm lên gần 2,8% sau thông báo của ông Merz tại Berlin. Rất có thể đây sẽ là lần cắt giảm lãi suất cuối cùng của ECB trong một thời gian dài.
Rwanda tiến sâu vào Congo
Chính phủ Cộng hòa Dân chủ Congo từ chối đàm phán với lực lượng nổi dậy M23 do Rwanda hậu thuẫn, ngay cả khi nhóm này đã kiểm soát hai thành phố lớn nhất ở miền đông Congo, Goma và Bukavu. Phiến quân đe dọa tiến quân về thủ đô Kinshasa. Quân đội Congo ở miền đông đang trên bờ vực sụp đổ; sau khi mất quyền kiểm soát hai sân bay chiến lược, lực lượng này hiện không thể tiếp nhận thêm nguồn tiếp tế. Tuy vậy tổng thống Congo, Félix Tshisekedi, vẫn khẳng định ông chỉ cân nhắc đàm phán với Rwanda, quốc gia mà ông gọi là “chủ nhân” của M23.
Các chuyên gia của Liên Hợp Quốc báo cáo rằng Rwanda đã triển khai tới 4.000 binh sĩ để hỗ trợ M23. Các tổ chức khu vực châu Phi đã kêu gọi một lệnh ngừng bắn ngay lập tức. Liên Hợp Quốc cũng đã thúc giục M23 hạ vũ khí. Mỹ đã áp đặt lệnh trừng phạt lên một quan chức cấp cao của Rwanda, trong khi Anh và Đức đình chỉ một số khoản viện trợ. Nhưng áp lực ngoại giao đối với Rwanda có thể là quá muộn và quá nhẹ nhàng. Chính phủ Rwanda, dù phủ nhận liên quan, vẫn không có dấu hiệu rút quân.
Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Nguồn: The Economist
Be the first to comment