Sau hội nghị thượng đỉnh an ninh tại London, thủ tướng Anh Keir Starmer cho biết các đồng minh châu Âu sẽ thành lập một “liên minh các bên sẵn lòng” để “đảm bảo hòa bình” ở Ukraine. Ông nói rằng Anh, Pháp và các nước khác đã đồng ý xây dựng một kế hoạch với Ukraine nhằm chấm dứt giao tranh, sau đó sẽ trình bày kế hoạch này với Mỹ. Ông cũng công bố một thỏa thuận trị giá 1,6 tỷ bảng Anh (2 tỷ USD) để Ukraine mua tên lửa.
Các nhà lãnh đạo khác tại hội nghị kêu gọi tăng cường chi tiêu quốc phòng. Chủ tịch Ủy ban châu Âu, Ursula von der Leyen, cho biết châu Âu cần “khẩn cấp tái vũ trang” và các nhà lãnh đạo EU sẽ thảo luận vấn đề này tại một cuộc họp vào thứ Năm. Trong khi đó, tổng thư ký NATO Mark Rutte nói một số nước châu Âu sẽ sớm công bố kế hoạch tăng ngân sách quốc phòng.
Israel đã chặn viện trợ vào Gaza khi triển vọng gia hạn lệnh ngừng bắn với Hamas lung lay. Trước đó, thủ tướng Binyamin Netanyahu tuyên bố Israel sẽ chấp nhận một đề xuất sửa đổi nhằm kéo dài lệnh ngừng bắn 42 ngày ban đầu, được cho là do Mỹ đề xuất. Song Hamas cho biết họ muốn chuyển trực tiếp sang giai đoạn hai của thỏa thuận ban đầu, bao gồm các cuộc đàm phán về việc chấm dứt vĩnh viễn chiến tranh.
Quốc hội Iran đã bỏ phiếu buộc bộ trưởng kinh tế Abdolnaser Hemmati rời khỏi chức vụ. Những người phản đối đổ lỗi cho ông về đà mất giá gần đây của đồng rial. Động thái này là thất bại của tổng thống Masoud Pezeshkian, người vừa thừa nhận rằng hy vọng đã tan vỡ về việc khởi động lại đàm phán hạt nhân với Mỹ sẽ giúp nới lỏng trừng phạt. Tháng trước, lãnh tụ tối cao Iran, Ayatollah Ali Khamenei, đã bác bỏ khả năng đàm phán.
Áo, đã phê chuẩn thỏa thuận liên minh với đảng trung hữu ÖVP và đảng Dân chủ Xã hội SPÖ. Quyết định này sẽ cho phép thành lập chính phủ ở Áo sau năm tháng bế tắc kể từ cuộc bầu cử mà đảng cực hữu FPÖ giành được nhiều phiếu nhất. Christian Stocker, lãnh đạo ÖVP, có khả năng sẽ trở thành thủ tướng tiếp theo.
Bộ trưởng thương mại Mỹ, Howard Lutnick, cho biết Mỹ sẽ áp thuế đối với Canada và Mexico từ thứ Ba theo kế hoạch. Song ông cũng nói thêm là Donald Trump đang cân nhắc mức thuế cuối cùng. Hồi tháng trước, tổng thống Mỹ tuyên bố sẽ hoãn áp thuế 25% đối với hai nước láng giềng trong một tháng, sau khi các nhà lãnh đạo của họ cam kết tăng cường an ninh biên giới.
Tàu vũ trụ Blue Ghost, thuộc công ty Firefly Aerospace của Mỹ, đã hạ cánh an toàn xuống Mặt Trăng. Đây là sứ mệnh thương mại thứ hai tiếp cận bề mặt hành tinh này. Tàu vũ trụ, được phóng với sự hợp tác của NASA, sẽ khám phá khu vực quanh miệng núi lửa Sea of Crises. Trong vài ngày tới, Intuitive Machines, một công ty vũ trụ tư nhân khác, cũng sẽ cố gắng hạ cánh một tàu xuống gần cực nam của Mặt Trăng.
Một tuần nhiều sự kiện ở Trung Quốc
Những ngày sắp tới sẽ đầy biến động đối với kinh tế Trung Quốc. Vào thứ Ba, Mỹ sẽ áp mức thuế mới 10% lên hàng hóa Trung Quốc, chỉ một tháng sau khi mức thuế tương tự có hiệu lực vào ngày 4 tháng 2. Mối đe dọa này đã khiến thị trường chứng khoán Trung Quốc lao dốc. Vào thứ Tư, hàng nghìn đại biểu sẽ tụ họp tại Bắc Kinh để tham dự kỳ họp thường niên của Nhân Đại. Các đại biểu sẽ nghe công bố về quy mô kích thích tài khóa mà chính phủ dự kiến triển khai trong năm nay nhằm ngăn chặn tình trạng giảm phát.
Trước khi hai sự kiện trên diễn ra, một cuộc khảo sát hàng tháng về chỉ số nhà quản lý mua hàng do tạp chí Caixin công bố vào thứ Hai sẽ tiết lộ tình hình sản xuất trong tháng trước. Một cuộc khảo sát tương tự do chính phủ thực hiện và công bố vào ngày 1 tháng 3 cho thấy nền kinh tế đã có dấu hiệu phục hồi sau kỳ nghỉ Tết Nguyên đán. Mối lo ngại lớn nhất là các mức thuế cao hơn và gói kích thích không đủ mạnh sẽ bóp nghẹt đà phục hồi này ngay từ đầu. Đối với nền kinh tế Trung Quốc, sóng gió vẫn chưa kết thúc trong tuần này.
Nga tăng cường thêm drone ở Ukraine
Ngoại giao xuyên Đại Tây Dương đang chìm trong hỗn loạn khi Mỹ theo đuổi các cuộc đàm phán song phương với Nga, còn châu Âu thì vất vả tìm cách hỗ trợ Ukraine. Thế nhưng tình hình trên chiến trường hầu như không thay đổi. Trong suốt năm qua, Nga chỉ đạt được những bước tiến nhỏ với cái giá rất đắt. Những bước tiến này đã chậm lại trong vài tuần gần đây, nhưng vẫn chưa rõ liệu đó chỉ là một khoảng dừng tạm thời trước đợt tấn công mới khi thời tiết cải thiện hay là dấu hiệu của sự kiệt sức — ít nhất là trong ngắn hạn.
Ukraine cũng đang đối mặt với vấn đề nhân lực nghiêm trọng. Nhưng thách thức lớn nhất của nước này là số lượng máy bay không người lái Nga tăng đáng kể. Các nguồn tin tình báo ước tính sản lượng máy bay không người lái cảm tử dòng Shahed của Nga gần đây đã tăng gấp ba lần, lên 150 chiếc mỗi ngày. Một số mẫu mới bay nhanh hơn và mang theo lượng chất nổ lớn hơn nhiều lần. Số ngày có ít nhất 100 máy bay không người lái tấn công vào Ukraine đã tăng gấp đôi trong tháng trước so với tháng 1, lên 22 ngày. Phần lớn bị bắn hạ, song ngày càng có nhiều chiếc lọt qua hệ thống phòng thủ.
Đảng Tự do Canada bất ngờ trở lại đường đua
Chiến dịch tìm người thay thế Justin Trudeau làm lãnh đạo Đảng Tự do Canada đã bước vào tuần cuối cùng. Người chiến thắng sẽ trở thành thủ tướng trước cuộc tổng tuyển cử dự kiến diễn ra trong năm nay. Trước đây thăm dò dư luận cho thấy Đảng Bảo thủ sẽ giành chiến thắng dễ dàng. Nhưng giờ đây điều đó không còn chắc chắn. Chỉ mới hai tháng trước, lãnh đạo phe Bảo thủ, Pierre Poilievre, vẫn dẫn trước tới 20 điểm phần trăm. Khoảng cách này hiện đã thu hẹp hơn một nửa hoặc thậm chí biến mất hoàn toàn trong một số cuộc khảo sát.
Quyết định từ chức của ông Trudeau đã làm thay đổi cuộc đua. Những bình luận gây tranh cãi của Donald Trump — cho rằng Canada nên trở thành tiểu bang thứ 51 của Mỹ để tránh bị áp thuế — cũng vậy. Sự xuất hiện của Mark Carney, cựu thống đốc Ngân hàng Trung ương Anh, với tư cách là ứng viên hàng đầu thay thế ông Trudeau, đã giúp nâng cao cơ hội của Đảng Tự do. Một số cuộc thăm dò có tên ông Carney thậm chí còn cho thấy đảng này đang dẫn trước. Nếu Carney giành chiến thắng trong cuộc bầu chọn lãnh đạo Đảng Tự do vào ngày 9 tháng 3, ông có thể sẽ kêu gọi tổ chức bầu cử trong vòng vài tuần tới.
Tin tốt cho kinh tế châu Âu
Lạm phát ở Mỹ đang gia tăng trở lại, làm dấy lên lo ngại về điều tương tự ở châu Âu. Nền kinh tế khu vực vốn đã suy yếu, và giảm lãi suất là cần thiết để giúp chi tiêu quốc phòng ngày càng tăng của châu Âu trở nên bớt tốn kém hơn.
Các số liệu nhanh được công bố hôm nay về lạm phát của khu vực đồng euro trong tháng 2 có thể sẽ mang lại một chút nhẹ nhõm. Pháp đã báo cáo mức giảm mạnh trong tỷ lệ lạm phát năm, từ 1,8% xuống còn 0,9%; tại Ý, con số này cũng thấp hơn kỳ vọng, đạt 1,7%. Trong khi đó, tỷ lệ lạm phát tổng thể ở Đức vẫn là 2,8%, một phần do giá thực phẩm. Song lạm phát cơ bản — không tính giá năng lượng và thực phẩm dễ biến động — đã giảm xuống còn 2,6% so với mức 3,3% của tháng 12. Đây có thể là đủ để Ngân hàng Trung ương châu Âu cắt giảm lãi suất thêm 0,25 điểm phần trăm trong cuộc họp chính sách tiền tệ vào thứ Năm.
Ngày 4/3/2025
Thị trường chứng khoán lao dốc sau khi Donald Trump tuyên bố mức thuế 25% đối với Canada và Mexico sẽ có hiệu lực vào thứ Ba. Tổng thống Mỹ nói không còn “không gian đàm phán” nào để hai nước đạt được thỏa thuận trì hoãn thuế quan như họ đã làm vào tháng trước. Chỉ số NASDAQ giảm 2,6%; trong khi chỉ số Dow giảm 1,8%, tương đương gần 800 điểm.
Thủ tướng Anh, Keir Starmer, nói trước Quốc hội là ông sẽ đẩy nhanh đàm phán với các đồng minh về một sứ mệnh gìn giữ hòa bình tại Ukraine, trong bối cảnh châu Âu đang gấp rút đi tìm chiến lược kết thúc xung đột. Trước đó, tổng thống Pháp, Emmanuel Macron, đã đề xuất lệnh ngừng bắn một tháng ban đầu “trên không, trên biển và đối với cơ sở hạ tầng năng lượng,” dù các quan chức Anh khẳng định chưa có kế hoạch nào như vậy được thống nhất.
Trong khi ấy, ông Trump một lần nữa cáo buộc Volodymyr Zelensky không muốn hòa bình “chừng nào ông ấy còn được Mỹ hậu thuẫn,” sau khi tổng thống Ukraine cảnh báo rằng chiến tranh vẫn còn “rất lâu mới kết thúc.” Trước đó ông Zelensky nói các cuộc tấn công trên không của Nga vào Ukraine cho thấy Moscow không thực sự nghiêm túc trong đàm phán. Sau tuyên bố của ông Trump, ông Zelensky tiếp tục kêu gọi hòa bình “càng sớm càng tốt.”
Cảnh sát đã bắt giữ một người đàn ông 40 tuổi sau khi anh ta lái xe lao vào một đám đông ở Mannheim, một thành phố ở tây nam nước Đức. Vụ việc khiến ít nhất hai người thiệt mạng và nhiều người khác bị thương. Cảnh sát chưa xác nhận liệu vụ đâm xe có phải là hành động cố ý hay không. Đức đã chứng kiến một số vụ tấn công liên quan đến xe cộ gần đây; hồi tháng 2, một vụ va chạm ở Munich đã khiến một người mẹ và con nhỏ tử vong.
Vatican cho biết Giáo hoàng Francis đã trải qua hai đợt “suy hô hấp cấp tính,” do chất nhầy tích tụ trong đường thở và co thắt phế quản, cần đến phương pháp thông khí “không xâm lấn.” Vị giáo hoàng 88 tuổi đã nằm viện hai tuần qua vì viêm phổi và vừa bị co thắt phế quản vào thứ Sáu, tương tự như một cơn hen suyễn. Vatican cho biết tiên lượng của ông vẫn còn “thận trọng.”
TSMC thông báo sẽ đầu tư 100 tỷ USD để xây dựng các nhà máy sản xuất chip mới tại Mỹ trong bốn năm tới. Nhà sản xuất chip Đài Loan hiện cung cấp phần lớn chất bán dẫn tiên tiến trên thế giới, nhưng trước đây chủ yếu giữ công nghệ và hoạt động sản xuất trong nước. Ông Trump từng cáo buộc Đài Loan “đánh cắp” ngành công nghiệp chip của Mỹ. TSMC đã đầu tư 65 tỷ USD để xây dựng ba nhà máy ở Arizona.
Ít nhất một người thiệt mạng và nhiều người bị thương trong một vụ đấu súng giữa lực lượng an ninh tại biên giới Pakistan và Afghanistan, theo các quan chức Taliban. Vụ việc xảy ra tại cửa khẩu Torkham, vốn bị Pakistan đóng cửa từ tháng 2, khiến hàng nghìn phương tiện mắc kẹt ở cả hai phía. Quan chức Pakistan và Afghanistan đổ lỗi cho nhau về vụ đụng độ.
Donald Trump phát biểu trước Quốc hội
Donald Trump sẽ phát biểu trước phiên họp chung của Quốc hội Mỹ vào tối thứ Ba, lần đầu tiên kể từ khi tái đắc cử. Mặc dù không phải là một bài diễn văn Thông điệp Liên bang chính thức, bài phát biểu dự kiến sẽ phác thảo chính sách đối nội và đối ngoại của ông. Chủ tịch Hạ viện, Mike Johnson, đã mời ông Trump phát biểu để trình bày “tầm nhìn Nước Mỹ Số Một” trước một lượng lớn khán giả truyền hình.
Những người theo dõi sát sao nhất có thể không phải là công chúng Mỹ, vốn đã nghe nhiều về kế hoạch của ông, mà là giới lãnh đạo châu Âu — vẫn còn sốc sau cuộc gặp căng thẳng của ông với tổng thống Ukraine, Volodymyr Zelensky, hôm thứ Sáu. Họ sẽ lắng nghe để tìm hiểu thêm về lập trường của ông Trump đối với cuộc chiến ở Ukraine và liên minh với châu Âu. Có thể là một bài phát biểu bùng nổ, nhưng cũng có khả năng sẽ dài dòng. Các bài phát biểu trước Quốc hội của ông Trump trong nhiệm kỳ đầu có thời lượng trung bình dài hơn bất kỳ tổng thống nào gần đây.
Liên đoàn Ả Rập họp thượng đỉnh
Khi khủng hoảng xảy ra, Liên đoàn Ả Rập thường phản ứng chậm trễ. Các nguyên thủ quốc gia sẽ nhóm họp tại Cairo vào thứ Ba cho một hội nghị thượng đỉnh khẩn cấp. Họ sẽ thảo luận về những tuyên bố gây tranh cãi của Donald Trump về việc di dời dân số Gaza và xây dựng một khu nghỉ dưỡng trên đống đổ nát. Dù ông Trump đã đưa ra đề xuất này từ một tháng trước, phản ứng chậm chạp không phải là điều lạ đối với liên đoàn này. Các đại biểu sẽ xem xét một đề xuất đối trọng từ Ai Cập nhằm tái thiết Dải Gaza trong khi vẫn giữ người Palestine ở lại. Họ muốn ngăn chặn ý tưởng của ông Trump, nhưng cũng không muốn bị Mỹ giao cho trách nhiệm tái thiết khu vực này.
Đây không phải là vấn đề duy nhất trong chương trình nghị sự. Ahmed al-Sharaa, tổng thống lâm thời của Syria, dự kiến sẽ tham dự — bất chấp việc Ai Cập, vốn không ưa các chính trị gia Hồi giáo, đã cố gắng ngăn cản ông. Đây sẽ là cơ hội đầu tiên cho ông gặp gỡ nhiều nhà lãnh đạo Ả Rập, trong đó có tổng thống Ai Cập Abdel-Fattah al-Sisi và tổng thống Lebanon Joseph Aoun. Họ sẽ muốn xem ông là người ra sao.
Hôm nay thuế của Trump với Canada và Mexico có hiệu lực
Trong nhiều tháng qua, Donald Trump đã đe dọa áp thuế mạnh đối với hàng hóa từ Canada và Mexico — hai đối tác thương mại lớn nhất của Mỹ. Ông Trump cam kết các mức thuế này sẽ có hiệu lực từ thứ Ba. Một tháng trước ông từng cho hoãn áp thuế, với lý do hai nước láng giềng hứa sẽ tăng cường ngăn chặn nạn buôn bán fentanyl. Lần này, ông có thể viện dẫn khả năng thiết lập một hàng rào thuế quan chung cho toàn khu vực Bắc Mỹ nhằm hạn chế hàng nhập khẩu từ Trung Quốc.
Các mối đe dọa thuế quan liên tục của ông Trump đã gây ra những tác động tiêu cực. Người tiêu dùng Mỹ ngày càng trở nên bi quan hơn vì lo ngại lạm phát. Bất ổn cũng có thể đang làm giảm đầu tư của doanh nghiệp. Kể cả khi ông Trump rút lại kế hoạch áp thuế Mexico và Canada, ông có vẻ sẽ tiếp tục áp thêm 10% thuế đối với hàng hóa Trung Quốc vào thứ Ba, ngoài mức 10% đã áp dụng vào tháng trước. Trung Quốc đã phản ứng cứng rắn hơn so với các nước láng giềng của Mỹ, từ chối nhượng bộ cho đến khi ông Trump bắt đầu đàm phán thương mại nghiêm túc.
Mexico kiện các công ty sản xuất súng của Mỹ
Vào thứ Ba, Tòa án Tối cao Mỹ sẽ lần đầu tiên xem xét một vụ kiện về bạo lực súng đạn ở nước ngoài do một quốc gia khác đệ trình. Mexico cáo buộc Smith & Wesson và sáu nhà sản xuất súng khác của Mỹ, cùng một nhà phân phối, đã bất cẩn, liều lĩnh, và đôi khi vi phạm pháp luật khi bán súng, mặc dù biết rằng chúng có thể rơi vào tay tội phạm. Trong những năm gần đây chính phủ Mexico đã khởi kiện các công ty sản xuất súng của Mỹ. Ban đầu, các tòa án Mỹ bác bỏ vụ kiện, nhưng một tòa phúc thẩm sau đó đã đứng về phía Mexico.
Ở Mexico kể từ năm 2017 có tới hơn 30.000 người bị sát hại mỗi năm, phần lớn do các băng đảng gây ra. Mexico có luật kiểm soát súng đạn rất nghiêm ngặt, nhưng hầu hết vũ khí đều được tuồn qua từ biên giới phía bắc. Tổng thống Donald Trump lại không ủng hộ việc hạn chế bán súng Mỹ. Vụ kiện chưa từng có này mở ra một mặt trận mới trong căng thẳng giữa hai chính phủ. Nếu Mexico thắng kiện, các nước khác đang bị ảnh hưởng bởi bạo lực súng đạn có thể sẽ noi theo.
Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Nguồn: The Economist
Theo https://nghiencuuquocte.org ngày 3/3/2025
Be the first to comment