Ngày 10/2/2025
Israel rút quân khỏi hành lang Netzarim, một tuyến đường cắt ngang Dải Gaza mà họ đã chiếm đóng. Đây là một trong những điều khoản của thỏa thuận ngừng bắn với Hamas. Nhiều đám đông người dân đã đổ về đây để băng qua nơi từng là vùng đệm chia cắt miền nam Gaza khỏi các khu đô thị ở phía bắc. Theo thỏa thuận ngừng bắn, Hamas cho đến nay đã thả 16 con tin người Israel để đổi lấy 566 người Palestine bị Israel giam giữ. Nhóm này cũng đã thả năm con tin người Thái Lan theo một thỏa thuận riêng.
Donald Trump ca ngợi Elon Musk khi Cơ quan Hiệu quả Chính phủ (Department of Government Efficiency – DOGE) tiếp tục cắt giảm ngân sách của các cơ quan liên bang. Tổng thống nói với Fox News là ông sẽ “sớm” yêu cầu ông Musk kiểm tra chi tiêu tại Bộ Giáo dục, mà tổng thống đã cam kết sẽ đóng cửa. Ông Musk sau đó sẽ chuyển sang đánh giá chi tiêu quân sự. Hôm thứ Bảy, một thẩm phán liên bang đã tạm thời chặn nhóm của ông Musk tiếp cận các hệ thống thanh toán nhạy cảm của Bộ Tài chính. Các quan chức Nhà Trắng đã chỉ trích phán quyết này.
Trung Quốc có kế hoạch giảm trợ cấp cho các dự án năng lượng xanh, theo Reuters, sau khi công suất sản xuất điện gió và điện mặt trời ở nước này tăng mạnh. Cơ quan hoạch định kinh tế chính của Trung Quốc gợi ý rằng họ sẽ áp dụng các chính sách “theo định hướng thị trường” để khuyến khích phát triển. Chương trình trợ cấp này đã giúp Trung Quốc thống lĩnh ngành sản xuất pin mặt trời và các cơ sở hạ tầng năng lượng xanh khác.
Ả Rập Saudi, Ai Cập, và Jordan bác bỏ ý tưởng chuyển người Palestine khỏi Gaza và Bờ Tây. Ba quốc gia này dường như đang phản ứng lại các tuyên bố của thủ tướng Israel, Binyamin Netanyahu, người đã nói trong một cuộc phỏng vấn trên truyền hình rằng Ả Rập Saudi “có rất nhiều đất đai” và do đó có thể là nơi cho một nhà nước Palestine. Donald Trump cũng đã kêu gọi trục xuất người Palestine khỏi Gaza và để Mỹ tiếp quản vùng đất này.
Ông Trump nói với tờ New York Post là ông đã thảo luận với Vladimir Putin về việc chấm dứt chiến sự ở Ukraine. Ông Trump không tiết lộ số lần nói chuyện hay thời điểm diễn ra các cuộc đối thoại này. Người phát ngôn Điện Kremlin cho biết họ không thể xác nhận cũng như phủ nhận thông tin. Trong khi đó, các lực lượng vũ trang Ukraine cho biết Nga đã phóng khoảng 150 máy bay không người lái vào nước này trong đêm; với khoảng 70 chiếc bị đánh chặn.
Ông Trump đã ký một sắc lệnh hành pháp cắt giảm viện trợ tài chính cho Nam Phi, cáo buộc chính phủ nước này “phân biệt chủng tộc” người Afrikaner, một nhóm dân tộc có nguồn gốc từ thực dân châu Âu. Sắc lệnh này yêu cầu Bộ An ninh Nội địa Mỹ thúc đẩy việc tái định cư “những người tị nạn Afrikaner.” Chính phủ Nam Phi cho biết chỉ thị này “thiếu tính chính xác về mặt thực tế” và “không công nhận lịch sử sâu sắc và đau thương của Nam Phi về chủ nghĩa thực dân và chế độ apartheid.”
Sam Nujoma, tổng thống đầu tiên của Namibia, đã qua đời tại thủ đô Windhoek, hưởng thọ 95 tuổi. Ông là lãnh đạo của Tổ chức Nhân dân Tây Nam Phi (SWAPO), một phong trào nổi dậy giúp Namibia giành độc lập khỏi sự cai trị của Nam Phi và sau đó trở thành một đảng chính trị. Ông Nujoma, một trong những nhà lãnh đạo châu Phi cuối cùng giành độc lập cho nước mình, từng là tổng thống Namibia trong 15 năm kể từ năm 1990. SWAPO vẫn là đảng cầm quyền tại Namibia.
Trung Quốc đáp trả thuế quan của Donald Trump
Tuần trước, Donald Trump đã tuyên bố rằng hàng nhập khẩu từ Trung Quốc sẽ phải chịu thêm 10% thuế bổ sung vào các mức thuế đang áp dụng. Từ thứ Hai tuần này, biện pháp đáp trả của Trung Quốc sẽ bắt đầu có hiệu lực. Một loạt các mặt hàng năng lượng xuất khẩu của Mỹ sẽ phải chịu thuế 15%; các sản phẩm khác, bao gồm xe tải và máy móc nông nghiệp, cũng sẽ bị áp thuế 10%. Gói biện pháp đối phó này cũng bao gồm kiểm soát xuất khẩu kim loại hiếm, hạn chế đối với hai công ty Mỹ đang hoạt động tại Trung Quốc, và một cuộc điều tra chống độc quyền đối với Google.
Loạt thuế mới của Trung Quốc thực ra không quá lớn: trong khi đòn đánh của ông Trump nhắm vào 450 tỷ USD hàng nhập khẩu từ Trung Quốc mỗi năm, thì phản ứng của Trung Quốc chỉ tác động đến khoảng 20 tỷ USD hàng hóa. Song điều này cho thấy cách nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình sẽ đối phó với ông Trump. Các ngành bị đánh thuế tạo ra từ 400.000 đến 700.000 việc làm tại Mỹ, theo Viện Brookings. Những việc làm này chủ yếu tập trung ở vùng công nghiệp Trung Tây, thành trì chính trị của ông Trump.
Thượng đỉnh về AI tại Paris
Hội nghị Thượng đỉnh Hành động Trí tuệ Nhân tạo của chính phủ Pháp sẽ khai mạc vào thứ Hai tại Paris. Các nhà lãnh đạo công nghệ, chính trị gia, và các tổ chức phi chính phủ từ khắp nơi trên thế giới sẽ tranh luận về cách xử lý công nghệ này. Những người lo sợ tiến bộ nhanh chóng của AI có thể gây thảm họa cho nhân loại sẽ thúc đẩy các quy định nghiêm ngặt. Nhóm ủng hộ “đạo đức AI” sẽ tìm cách hạn chế các vấn đề như deepfake, phân biệt đối xử bằng thuật toán, vi phạm quyền sở hữu trí tuệ, và việc đốt nhiên liệu hóa thạch để cung cấp năng lượng cho các trung tâm dữ liệu. Những người khác sẽ lại lập luận rằng nên thúc đẩy AI để tăng năng suất.
Những người ủng hộ các quy tắc toàn cầu về AI có thể sẽ bị phản đối. Trung Quốc dường như không có ý định tuân theo các quy tắc chung; còn tổng thống Donald Trump đã xóa bỏ các quy định sâu rộng về AI của người tiền nhiệm. Nước chủ nhà Pháp muốn hạn chế các quy định của EU về AI để có thể cạnh tranh với những đối thủ toàn cầu lớn nhất. Cùng với đồng chủ tịch hội nghị thượng đỉnh, thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi, tổng thống Emmanuel Macron dự kiến sẽ kêu gọi đầu tư lớn vào lĩnh vực này trong một bữa tối dành cho các nhân vật cấp cao vào tối thứ Hai.
Các cuộc đàm phán ngân sách hỗn loạn của Mỹ
Elon Musk đang thu hút nhiều sự chú ý khi Cơ quan Hiệu quả Chính phủ (Department of Government Efficiency – DOGE), do ông lãnh đạo, đe dọa đóng cửa các cơ quan liên bang và cắt giảm chi tiêu. Nhưng nhiệm vụ quan trọng hơn là soạn thảo ngân sách vẫn thuộc về Quốc hội. Luật tạm thời để tài trợ cho chính phủ sẽ hết hạn vào ngày 14 tháng 3, song đàm phán để thông qua dự luật chi tiêu dài hạn hiện đang diễn ra không suôn sẻ. Trong tuần này, cả Hạ viện và Thượng viện dự kiến sẽ đề xuất các giải pháp để phá vỡ bế tắc.
Đảng Cộng hòa kiểm soát cả Hạ viện và Thượng viện, nhưng do mâu thuẫn nội bộ, họ phải dựa vào phiếu bầu của đảng Dân chủ để đạt được một thỏa thuận ngân sách. Đảng Dân chủ có rất ít động lực để giúp đỡ phe Cộng hòa và hai bên không đồng thuận về các vấn đề chính. Trong khi đó, đảng Cộng hòa muốn thiết lập một khuôn khổ để gia hạn các khoản cắt giảm thuế và các ưu tiên khác. Nhưng Hạ viện và Thượng viện vẫn chưa thống nhất về việc có nên thông qua một dự luật lớn hay chia thành hai phần nhỏ hơn. Không có gì đảm bảo cuộc tranh luận lập pháp này sẽ được giải quyết.
Những khó khăn kinh tế của Bangladesh
Hồi tháng 8, sinh viên ở Bangladesh đã lật đổ Sheikh Hasina, nhà lãnh đạo độc tài của đất nước. Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến cuộc nổi dậy là tình trạng tham nhũng; thậm chí tới nay chính phủ mới vẫn đang cố gắng thu hồi số tiền bị chế độ trước đây biển thủ. Tháng trước, Ngân hàng Trung ương Bangladesh đã công bố việc thành lập 11 nhóm điều tra nhằm thu hồi số tài sản trị giá 17 tỷ USD, được cho là đã bị đánh cắp từ các ngân hàng thương mại.
Kiểm soát lạm phát là một nhiệm vụ cấp bách khác. Tỷ lệ lạm phát năm chưa bao giờ giảm xuống dưới 9% trong gần hai năm qua; và giá tiêu dùng đã tăng 10% so với cùng kỳ năm ngoái vào tháng 1. Ngân hàng Trung ương đã tăng lãi suất năm lần kể từ đầu năm 2024, nhưng hiệu quả còn hạn chế. Hơn nữa, các mối đe dọa thuế quan từ Donald Trump đã làm tăng giá đồng đô la, vốn có thể làm trầm trọng thêm lạm phát vì đẩy giá nhập khẩu lên cao. Điều này sẽ khiến cho công việc của Ngân hàng Trung ương Bangladesh đã khó lại càng khó hơn.
Ngày 11/2/2025
Hamas cho biết họ sẽ hoãn trả con tin cho Israel. Theo thỏa thuận ngừng bắn với Israel, nhóm vũ trang đáng lẽ phải thả ba con tin vào thứ Bảy qua. Họ cáo buộc Israel ngăn cản người Palestine trở về Gaza. Bộ trưởng quốc phòng Israel, Israel Katz, gọi tuyên bố này là “sự vi phạm hoàn toàn thỏa thuận ngừng bắn.”
Donald Trump cho biết những người Palestine bị đưa ra khỏi Gaza theo kế hoạch tiếp quản của Mỹ do ông đặt ra sẽ không có quyền trở lại. Tổng thống Mỹ cũng nói với Fox News rằng ông hy vọng thuyết phục được Ai Cập và Jordan đồng ý tiếp nhận những người Palestine bị di dời, đồng thời tuyên bố Gaza sẽ trở thành “một dự án bất động sản cho tương lai.” Ông Trump đề xuất kế hoạch này từ tuần trước.
Giá vàng đã vượt mốc kỷ lục 2.900 USD mỗi ounce vào thứ Hai sau khi ông Trump tuyên bố áp thuế 25% đối với tất cả các sản phẩm thép và nhôm nhập khẩu vào Mỹ. Canada, Trung Quốc, và Mexico là những nhà cung cấp lớn nhất hai kim loại này cho Mỹ. Ông Trump cũng cam kết áp thuế đáp trả các đối tác thương mại. “Nếu họ đánh thuế chúng ta, chúng ta sẽ đánh thuế họ,” ông nói.
Tổng thống Pháp, Emmanuel Macron, thông báo các khoản đầu tư trị giá 109 tỷ euro (113 tỷ USD) cho các dự án liên quan đến trí tuệ nhân tạo. Ông cảnh báo các nước châu Âu cần phải làm nhiều hơn nữa để bắt kịp Mỹ và Trung Quốc. Ông Macron đưa ra bình luận trên trước thềm hội nghị thượng đỉnh về AI tại Paris, nơi các nhà lãnh đạo thế giới và các giám đốc điều hành công nghệ hàng đầu, như Sam Altman của OpenAI, dự kiến sẽ tham dự.
Tổng thống Romania, Klaus Iohannis, cho biết ông sẽ từ chức sau khi phe đối lập cực hữu trong nước cố gắng luận tội ông. Quá trình này có thể đã dẫn đến một cuộc trưng cầu dân ý để phế truất ông. Người kế nhiệm ông Iohannis đáng lẽ được bầu từ tháng 12, nhưng ông vẫn tại vị sau khi Tòa án Hiến pháp Romania hủy bỏ kết quả bầu cử, viện dẫn lý do có sự can thiệp của Nga. Cuộc bầu cử sẽ được tổ chức lại vào tháng 5.
Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian cáo buộc ông Trump đang tìm cách buộc nước ông phải “quỳ gối.” Ông đưa ra nhận xét này trong một bài phát biểu kỷ niệm cuộc Cách mạng Hồi giáo năm 1979. Hôm thứ Sáu, lãnh tụ tối cao Ayatollah Ali Khamenei đã bác bỏ ý tưởng bắt đầu đàm phán với Mỹ về chương trình hạt nhân của Iran. Ông Trump đã đe dọa tăng cường trừng phạt đối với Tehran.
Ít nhất 51 người đã thiệt mạng ở Guatemala sau khi một chiếc xe buýt lao khỏi đường cao tốc và rơi xuống vực sâu. Chiếc xe này chở khoảng 70 người và đến từ San Agustín Acasaguastlán, một thị trấn cách thủ đô Guatemala City khoảng 90km. Tổng thống Guatemala, Bernardo Arévalo, đã tuyên bố quốc tang.
Lãnh đạo đảng cánh hữu Đức thăm Hungary
Vào thứ Ba, Alice Weidel, đồng chủ tịch của đảng Sự Lựa chọn Thay thế cho nước Đức (AfD) theo chủ nghĩa dân túy và bài ngoại, sẽ đến thăm Viktor Orban tại Budapest. Bà Weidel là một người ngưỡng mộ thủ tướng Hungary. Cuộc gặp diễn ra ngay sau khi phe cánh hữu châu Âu tổ chức một cuộc tụ họp đầy hân hoan vào cuối tuần qua tại Tây Ban Nha. “Hôm qua chúng ta là những kẻ dị giáo,” ông Orban tuyên bố trong sự kiện. “Hôm nay chúng ta đã trở thành dòng chính.”
Đức sẽ tổ chức bầu cử quốc hội vào ngày 23 tháng 2. Theo mô hình dự báo của The Economist, đảng AfD của bà Weidel có khả năng trở thành lực lượng lớn thứ hai trong Bundestag. Ông Orban đang theo dõi sát sao tình hình. Ông đã chúc mừng AfD vì giúp Friedrich Merz, ứng cử viên thủ tướng của phe đối lập trung hữu, thông qua một nghị quyết không ràng buộc về các quy định di cư khắt khe hơn vào tháng trước. Ông Orban không có nhiều đồng minh quyền lực tại các thủ đô châu Âu, vì suốt nhiều năm qua Brussels đã cáo buộc ông làm suy yếu pháp quyền ở Hungary. Đó có thể là lý do tại sao ông vui mừng khi gặp bà Weidel.
Cuộc gặp khó khăn giữa Quốc vương Jordan và ông Trump
Vào thứ Ba, Quốc vương Abdullah của Jordan sẽ gặp Donald Trump tại Nhà Trắng. Nhà vua là nhà lãnh đạo Ả Rập đầu tiên gặp tổng thống Mỹ kể từ khi ông nhậm chức nhiệm kỳ hai — song chuyến thăm này lại là một gánh nặng hơn là một vinh dự. Trong nhiều tuần qua, ông Trump đã thúc giục Jordan, cùng với Ai Cập và có thể cả các nước Ả Rập khác, tiếp nhận người tị nạn từ Gaza.
Quốc vương đang tìm cách thuyết phục ông Trump từ bỏ ý định này. Jordan hiện đã là nơi cư trú của 2,4 triệu người Palestine, chiếm hơn một phần năm dân số 11 triệu người, bên cạnh hàng trăm nghìn người tị nạn khác từ Iraq và Syria. Ngay cả khi ông Abdullah muốn tiếp nhận thêm người tị nạn, ông cũng sẽ lo sợ về hậu quả chính trị. Nhiều thần dân sẽ coi ông là đồng phạm trong việc thanh trừng sắc tộc ở Gaza. Nhưng ông cũng không thể làm mất lòng ông Trump: năm ngoái Mỹ viện trợ tới 1,7 tỷ USD cho Jordan (tương đương 12% doanh thu của chính phủ).
Hiệu suất đáng thất vọng của BP
Kể từ khi British Petroleum cam kết chuyển sang năng lượng xanh cách đây 25 năm, công ty — đổi tên thành BP vào năm 2000 — đã liên tục thất bại trong việc thực sự “tiến xa hơn cả dầu mỏ.” So với các công ty dầu mỏ lớn khác, hiệu suất của BP vô cùng kém cỏi. Giá trị của BP chỉ bằng khoảng bốn lần thu nhập dự báo, thấp hơn đáng kể so với ExxonMobil, một gã khổng lồ dầu khí Mỹ. Với vốn hóa thị trường khoảng 90 tỷ USD, BP có giá trị chưa bằng một nửa so với Shell, một tập đoàn dầu khí lớn khác có trụ sở tại London.
Hiện BP đang gặp khó trong việc tạo ra lợi nhuận lớn ngay cả từ mảng kinh doanh dầu khí. Công ty dự kiến sẽ báo cáo kết quả kinh doanh ảm đạm vào thứ Ba, nhưng các nhà đầu tư sẽ chờ đến ngày 26 tháng 2, khi BP công bố kế hoạch chiến lược mới. Elliott Investment Management, một quỹ đầu tư chủ động đã mua cổ phần của BP, đang kêu gọi một cuộc cải tổ. Hầu hết các cổ đông có thể sẽ thúc ép công ty làm điều mà các tập đoàn dầu khí khác đã thực hiện trong những năm gần đây: từ bỏ hình ảnh xanh hóa và tối đa lợi nhuận từ dầu mỏ.
Trận chiến giành lại Khartoum
Quân đội quốc gia Sudan có thể sắp giành lại thủ đô của đất nước. Lực lượng Hỗ trợ Nhanh (RSF) đã kiểm soát phần lớn Khartoum ngay sau khi cuộc nội chiến bùng nổ vào năm 2023. Nhưng hiện tại Lực lượng Vũ trang Sudan (SAF) đang giành lại lợi thế. RSF bị chia sức ở Darfur, một khu vực miền tây, khiến họ rơi vào thế phòng ngự.
Tháng trước, SAF đã tái chiếm Wad Madani, một thành phố nằm trong vùng nông nghiệp quan trọng của Sudan, nơi RSF đã chiếm giữ từ năm 2023. Quân đội sau đó đã phá vỡ vòng vây của RSF quanh trụ sở chính của họ ở Khartoum. Kể từ đó, SAF đã tiến nhanh lên phía bắc dọc theo sông Nile Xanh. Nhiều khi họ gần như không gặp phải sự kháng cự nào từ RSF. Song trong những tuần gần đây, giao tranh đã trở nên đẫm máu hơn. Binh lính SAF được cho là đã sát hại dân thường xung quanh Wad Madani, trong khi một cuộc tấn công của RSF vào một khu chợ gần Khartoum được cho là đã khiến hàng chục người thiệt mạng. Nếu RSF tiến hành một cuộc phản công ở thủ đô, chắc chắn sẽ có nhiều thương vong.
Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Nguồn: The Economist
Be the first to comment