Ngày 6/2/2025
Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt tuyên bố Donald Trump chưa cam kết triển khai quân đội hoặc tài trợ của Mỹ để thực hiện kế hoạch tiếp quản Dải Gaza. Dường như rút lại đề xuất trước đó của ông Trump rằng người Palestine nên được “tái định cư vĩnh viễn” ở nơi khác, bà Leavitt nói họ sẽ chỉ bị “tái định cư tạm thời.” Trước đó Hamas đã bác bỏ đề xuất của ông Trump, còn Ả Rập Saudi tái khẳng định sự ủng hộ của mình đối với một nhà nước Palestine độc lập.
Các cuộc đàm phán giữa Nissan và Honda nhằm tạo ra nhà sản xuất ô tô lớn thứ ba thế giới đang trên bờ vực sụp đổ chỉ vài tháng sau khi bắt đầu. Hôm thứ Tư, tờ Nikkei đưa tin hai công ty đã không đạt được thỏa thuận. Nissan khẳng định họ vẫn đang tiếp tục “nhiều cuộc thảo luận” với Honda. Nếu thành công, thương vụ sáp nhập này sẽ là một cú hích lớn đối với Nissan, công ty đang gặp nhiều khó khăn.
Tổng thống Argentina Javier Milei tuyên bố nước này sẽ rút khỏi Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Người phát ngôn chính phủ trích dẫn “những khác biệt sâu sắc” về quản lý y tế, đặc biệt là trong đại dịch COVID-19, và tuyên bố Argentina sẽ không cho phép một tổ chức quốc tế “can thiệp” vào chủ quyền của mình. Quyết định được đưa ra sau khi Mỹ rút khỏi WHO vào tháng trước.
Hạ viện Philippines đã bỏ phiếu bãi nhiệm phó tổng thống Sara Duterte trước thềm cuộc bầu cử vào tháng Năm. Bà Duterte bị cáo buộc lạm dụng ngân sách công và đe dọa ám sát tổng thống Ferdinand “Bongbong” Marcos; bà phủ nhận mọi cáo buộc. Hai dòng họ quyền lực Marcos và Duterte từng liên minh để giành chiến thắng trong cuộc bầu cử năm 2022 — nhưng sau đó giữa họ nhanh chóng xảy ra mâu thuẫn.
Equinor tuyên bố sẽ cắt giảm một nửa đầu tư vào năng lượng xanh và tăng cường sản xuất nhiên liệu hóa thạch. Tập đoàn năng lượng Na Uy, công ty đã từng loại bỏ từ “dầu” khỏi tên của mình cách đây bảy năm, dự kiến sản xuất tương đương 2,2 triệu thùng dầu mỗi ngày cho tới năm 2030, cao hơn 10% so với dự báo trước đó. Equinor, cùng với BP và Shell, đang thu hẹp đầu tư vào năng lượng tái tạo, do chi phí tăng cao và lợi nhuận thấp làm cho điện gió ngoài khơi trở nên kém hấp dẫn.
Lợi nhuận ròng của Santander tăng 11% so với cùng kỳ năm ngoái trong quý 4, đạt 3,27 tỷ euro (3,4 tỷ USD), nâng tổng lợi nhuận cả năm lên 12,57 tỷ euro, tăng 14%. Ngân hàng lớn nhất Tây Ban Nha hưởng lợi từ tăng cho vay, và trong năm 2024 đã có thêm 8 triệu khách hàng. Tại Anh, một trong những thị trường cốt lõi, lợi nhuận ròng của Santander tăng 10% lên 331 triệu euro, khi biên lợi nhuận cho vay cao hơn giúp bù đắp cho đà giảm 4% trong khối lượng vay. Ngân hàng cũng thông báo kế hoạch mua lại cổ phiếu trị giá 10 tỷ euro.
Dịch vụ Bưu chính Mỹ (USPS) thông báo sẽ tiếp tục chấp nhận các kiện hàng từ Trung Quốc và Hồng Kông. Trước đó USPS đã ngừng nhận hàng vì tổng thống Donald Trump ra quyết định chấm dứt miễn thuế nhập khẩu cho hàng dưới 800 USD (de minimis). Động thái này gây ảnh hưởng đến các lô hàng từ các nhà bán lẻ như Shein và Temu. Gần một nửa số kiện hàng de minimis gửi đến Mỹ có xuất xứ từ Trung Quốc.
Công chức Mỹ từ chối nghỉ việc theo yêu cầu của Elon Musk
Thứ Năm là thời hạn cuối cùng để các công chức liên bang ở Mỹ chấp nhận kế hoạch “từ chức sớm” do Elon Musk và Cơ quan Hiệu quả Chính phủ đề xuất. Theo kế hoạch này, những nhân viên đồng ý từ chức vào tháng 9 sẽ được miễn hầu hết các yêu cầu công việc cho đến thời điểm đó — trong khi vẫn nhận lương đầy đủ.
Khi thời hạn chót đến gần, nhiều nhân viên cho biết họ bị bủa vây bởi hàng loạt email thúc giục họ chấp nhận nghỉ. Một email được gửi vào tối thứ Ba ám chỉ rằng những người từ chối có thể bị cho nghỉ việc tạm thời hoặc bị sa thải bằng các phương pháp khác. Việc đóng cửa đột ngột USAID — cơ quan viện trợ của Mỹ — cho thấy lời đe dọa này có thể là thật.
Song số lượng nhân viên chấp nhận nghỉ rất thấp. Theo Axios, chỉ có khoảng 20.000 người — chưa đến 1% số nhân viên đủ điều kiện — đã đồng ý. Nhiều người có thể nghi ngờ về tính hợp pháp của kế hoạch này. Một số luật liên bang cấm công chức nhận việc bên ngoài hoặc từ bỏ nhiệm vụ, bất kể Văn phòng Quản lý Nhân sự — nay do đội ngũ của ông Musk kiểm soát — có tuyên bố gì đi nữa.
Đồng yên yếu gây khó khăn cho Nippon Steel
Nippon Steel sẽ công bố kết quả tài chính quý vào thứ Năm. Các nhà phân tích dự đoán lợi nhuận của hãng thép Nhật Bản đã giảm trong ba tháng cuối năm 2024. Nhu cầu yếu và đồng yên mất giá — làm tăng chi phí nhập khẩu nguyên liệu thô — đã gây áp lực lên công ty.
Tham vọng mở rộng của Nippon Steel bị giáng một đòn mạnh vào tháng 1, khi Joe Biden chặn thương vụ mua lại US Steel trị giá 15 tỷ USD với lý do an ninh quốc gia. Nếu thành công, thương vụ này sẽ giúp Nippon Steel tăng công suất sản xuất thêm 20 triệu tấn mỗi năm, củng cố khả năng cạnh tranh của họ.
Quyết định của ông Biden — mà giám đốc điều hành US Steel, David Burritt, gọi là “đáng xấu hổ và tham nhũng” — đã châm ngòi cho hai vụ kiện do các công ty đệ trình. Một vụ kiện cáo buộc quyết định của ông Biden mang động cơ chính trị, trong khi vụ còn lại tố cáo Cleveland-Cliffs (một đối thủ cạnh tranh) và công đoàn United Steelworkers đã thông đồng để phá hoại thỏa thuận. Ông Burritt đã kêu gọi Donald Trump can thiệp, nhưng đến nay vẫn chưa có kết quả.
Ngân hàng Trung ương Anh đối mặt với bài toán khó
Vào thứ Năm, Ngân hàng Trung ương Anh (BoE) dự kiến sẽ cắt giảm lãi suất 0,25 điểm phần trăm, xuống còn 4,5%. Song triển vọng cho phần còn lại của năm vẫn rất mơ hồ. Thị trường tài chính dự báo chỉ có thêm hai lần giảm lãi suất nữa trong năm 2025.
Sự thận trọng này phản ánh những thách thức kinh tế — cả trong nước lẫn quốc tế. Lạm phát ở Anh vẫn dai dẳng: lạm phát cốt lõi (không tính giá thực phẩm và năng lượng) vẫn cao hơn mục tiêu 2% của BoE hơn một điểm phần trăm. Khảo sát cho thấy doanh nghiệp và hộ gia đình kỳ vọng lạm phát sẽ tiếp tục duy trì ở mức cao. Ngoài ra còn có các rủi ro bên ngoài, chẳng hạn như căng thẳng thương mại có thể đẩy giá lên cao hơn, mặc dù Anh cho đến nay vẫn chưa chịu áp lực trực tiếp từ thuế quan của chính quyền Trump.
Trong khi ấy, nền kinh tế Anh bị mất đà vào cuối năm 2024 và có thể đã suy giảm trong quý cuối cùng. Nếu tăng trưởng tiếp tục yếu, BoE có thể đối mặt với một bài toán cân bằng khó khăn trong những tháng tới.
Một kỷ nguyên tội phạm mạng đáng sợ
Lừa đảo là một hành vi có từ lâu đời. Nhưng internet, tiền điện tử, và trí tuệ nhân tạo (AI) đã biến nó thành một ngành công nghiệp toàn cầu với quy mô chưa từng có. Gian lận trực tuyến có thể đã đạt giá trị hơn 500 tỷ USD mỗi năm — lớn hơn cả thị trường ma túy bất hợp pháp.
Các mạng lưới tội phạm sử dụng các chiến thuật tâm lý tinh vi để khai thác lòng tham, sự sợ hãi, cô đơn, đau buồn, và thậm chí cả sự nhàm chán của con người. Ước tính có khoảng 1,5 triệu người tham gia vào nền kinh tế ngầm này, với hoạt động tập trung chủ yếu ở các nước Đông Nam Á như Myanmar, Lào, và Campuchia. Các trung tâm lừa đảo cũng đã xuất hiện ở Dubai, Fiji, Georgia, Peru và Đảo Man.
Ngày 7/2/2025
Một thẩm phán đã trì hoãn thời hạn để công chức liên bang Mỹ phản hồi đề nghị nghỉ việc từ thứ Năm sang ít nhất là thứ Hai tuần sau. Kế hoạch “từ chức sớm” do Elon Musk và Cơ quan Hiệu quả Chính phủ (DOGE) đề xuất sẽ cho phép những nhân viên từ chức vẫn được trả lương đến tháng 9. The Washington Post đưa tin rằng đến thứ Tư, chỉ có chưa đến 2% lực lượng lao động liên bang đồng ý với đề nghị này, mặc dù bị gây nhiều áp lực.
Một thẩm phán khác cũng tạm thời ngăn Bộ Tài chính Mỹ chia sẻ dữ liệu thanh toán nhạy cảm với ông Musk và một số thành viên trong DOGE. Tuần trước, ông Musk tuyên bố DOGE đang hủy các khoản thanh toán “bất hợp pháp,” làm dấy lên lo ngại ông có quyền truy cập vào hệ thống tài chính của bộ, nơi xử lý hàng nghìn tỷ đô la tiền an sinh xã hội và Medicare.
Ngân hàng Trung ương Anh (BoE) đã cắt giảm lãi suất 0,25 điểm phần trăm xuống còn 4,5%, đánh dấu lần giảm thứ ba kể từ tháng 8/2024. Lợi suất trái phiếu chính phủ Anh giảm sau thông tin này. Chỉ số FTSE 100 đạt mức cao kỷ lục trước quyết định của ngân hàng, do kỳ vọng về chi phí vay thấp hơn. Kết quả kinh doanh mạnh mẽ của các tập đoàn cũng thúc đẩy cổ phiếu tăng giá, với cổ phiếu AstraZeneca tăng gần 5% sau khi công bố lợi nhuận vượt dự đoán.
Donald Trump viết trên Truth Social, mạng xã hội của ông, rằng Israel sẽ bàn giao Gaza cho Mỹ sau chiến tranh, chỉ vài ngày sau khi ông đề xuất ý tưởng. Ông tuyên bố người Palestine sẽ được “tái định cư tại các cộng đồng an toàn và đẹp hơn nhiều,” trong khi Gaza được xây dựng lại thành một khu bất động sản sang trọng. Trước đó, bộ trưởng quốc phòng Israel đã yêu cầu quân đội lên kế hoạch cho “việc di dời tự nguyện” của cư dân Gaza.
Honeywell, một trong những tập đoàn công nghiệp lớn cuối cùng của Mỹ, thông báo sẽ tách thành ba công ty độc lập bằng cách chia tách bộ phận hàng không vũ trụ và tự động hóa, đồng thời tiến hành kế hoạch tách riêng mảng vật liệu tiên tiến. Hồi tháng 11, quỹ đầu tư chủ động Elliott Management đã mua lại cổ phần trị giá 5 tỷ USD trong Honeywell và kêu gọi công ty tách thành các doanh nghiệp riêng biệt.
Tháng 1/2025 là tháng 1 nóng nhất trong lịch sử và là tháng nóng thứ ba toàn cầu, với nhiệt độ không khí bề mặt đạt 13,23°C — cao hơn 1,75°C so với mức tiền công nghiệp—theo Dịch vụ Biến đổi Khí hậu Copernicus của EU. Đợt nóng kỷ lục này đi ngược lại dự báo về sự chững lại của hiện tượng nóng lên toàn cầu do tác động làm mát của La Niña. Các nhà khoa học đang cảnh báo về nguy cơ bùng phát các hiện tượng thời tiết cực đoan.
Hy Lạp tuyên bố tình trạng khẩn cấp ở Santorini sau trận động đất 5,2 độ richter vào thứ Tư, mạnh nhất trong chuỗi chấn động kéo dài nhiều ngày. Lệnh khẩn cấp này có hiệu lực đến ngày 3/3, và sẽ cho phép chính quyền huy động nguồn lực nhanh hơn. Khoảng 11.000 người đã rời khỏi hòn đảo, nhưng nỗ lực sơ tán đang bị cản trở bởi gió mạnh. Chính quyền lo ngại sẽ có thêm động đất trong những ngày tới.
Thủ tướng Nhật đến Nhà Trắng
Thủ tướng Nhật Bản, Ishiba Shigeru, sẽ có chuyến thăm Nhà Trắng vào thứ Sáu để gặp gỡ tổng thống Mỹ Donald Trump. Cuộc gặp đầu tiên giữa hai nhà lãnh đạo này sẽ được theo dõi chặt chẽ để đánh giá sự ăn ý giữa họ. Một trong những người tiền nhiệm của ông Ishiba, Abe Shinzo, từng sử dụng những lời khen ngợi và niềm đam mê chung với golf để lấy lòng ông Trump trong nhiệm kỳ đầu của vị tổng thống Mỹ. Song ông Ishiba — một người có phong cách học thuật hơn — có thể gặp khó khăn trong việc tạo dựng một mối quan hệ thân thiết tương tự. Nhưng ông sẽ cố gắng lèo lái để ông Trump không chĩa mùi dùi thuế quan vào Nhật.
Ông Ishiba sẽ nhấn mạnh kế hoạch của Nhật Bản để tăng chi tiêu quốc phòng lên 2% GDP vào năm 2027 (từ mức khoảng 1,6% hiện tại). Ông cũng sẽ nhắc nhở ông Trump rằng Nhật Bản có lượng đầu tư trực tiếp nước ngoài lớn nhất tại Mỹ và các công ty Nhật tạo ra khoảng 1 triệu việc làm ở nước này. Ngoài ra, ông có thể đề xuất tăng mua khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) từ Mỹ. Kể cả khi hai nhà lãnh đạo không có sự đồng cảm mạnh mẽ, các quan chức Nhật Bản vẫn tin rằng mối quan ngại chung về Trung Quốc sẽ giúp hai nước duy trì quan hệ chặt chẽ.
Thị trường lao động Mỹ có dấu hiệu chững lại
Thị trường lao động Mỹ có thể đã giảm tốc nhẹ vào đầu năm 2025. Dữ liệu dự kiến công bố ngày mai có thể cho thấy các nhà tuyển dụng đã tạo thêm 170.000 việc làm trong tháng 1, giảm so với hơn 200.000 của hai tháng trước đó. Thông thường, việc làm suy giảm sẽ làm dấy lên lo ngại về suy yếu kinh tế. Nhưng lần này thì không: các điều kiện bất thường trong tháng trước, đặc biệt là vụ cháy rừng ở Los Angeles khiến nhiều người không thể làm việc, có thể là một trong những nguyên nhân chính.
Các nhà đầu tư thật ra sẽ hoan nghênh một sự chững lại nhẹ trong nền kinh tế. Cục Dự trữ Liên bang (Fed) đã bắt đầu cắt giảm lãi suất vào năm ngoái nhưng buộc phải tạm dừng chu kỳ nới lỏng trong tháng 1 do lạm phát vẫn cao. Mọi sự chú ý sẽ đổ dồn vào dữ liệu tiền lương, cũng sẽ được công bố vào thứ Sáu, để xem liệu tốc độ tuyển dụng chậm lại có dẫn đến suy giảm tăng trưởng lương hay không. Fed sẽ cần thêm bằng chứng cho thấy lạm phát hạ nhiệt trước khi tiếp tục cắt giảm lãi suất. Trong bối cảnh đó, một thị trường lao động bớt sôi động hơn có thể là dấu hiệu tốt.
Nguy cơ chiến tranh khu vực tại Cộng hòa Dân chủ Congo
Lãnh đạo từ Cộng đồng Đông Phi (EAC) và Cộng đồng Phát triển Nam Phi (SADC), hai tổ chức khu vực, sẽ gặp nhau tại Tanzania vào thứ Sáu để tìm cách giải quyết cuộc khủng hoảng tại Cộng hòa Dân chủ Congo. Tuần trước, phiến quân M23 được quân đội Rwanda hậu thuẫn đã chiếm thành phố Goma, thành phố lớn nhất ở miền đông giàu tài nguyên của Congo. Khoảng 3.000 người đã thiệt mạng, theo ước tính ban đầu.
Bên cạnh sự tàn bạo của bạo lực, cuộc xung đột này còn có ảnh hưởng sâu rộng trong khu vực. Bốn quốc gia châu Phi đã gửi quân đến hỗ trợ chính phủ Congo ở Goma, nhưng tổn thất rất lớn. Một mình Nam Phi đã mất 14 binh sĩ, khiến tổng thống nước này, Cyril Ramaphosa, có những lời lẽ phản đối với tổng thống Rwanda, Paul Kagame. Ông Kagame tuyên bố sẵn sàng đối đầu — đây chỉ là một trong nhiều những lý do khiến hội nghị thượng đỉnh lần này khó đạt được tiến triển đáng kể. Các cuộc đàm phán hòa bình trong nhiều năm qua đều không mang lại kết quả, trong khi đàm phán giữa Congo và Rwanda đã đổ vỡ vào tháng 12. Thậm chí, vẫn chưa rõ liệu tổng thống Congo, Félix Tshisekedi, có tham dự hội nghị hay không.
Quan chức Mỹ diễn đạt lại kế hoạch biến Gaza thành “khu nghỉ mát Trung Đông”
Trong những ngày sau khi Donald Trump gây chấn động với đề xuất di dời hơn 2 triệu người khỏi Gaza và biến dải đất này thành “khu nghỉ mát Trung Đông,” các quan chức của ông đã phải nói giảm nhẹ kế hoạch này. Ông Trump tuyên bố về “quyền sở hữu dài hạn” và khẳng định “không cần lính Mỹ!”. Song phát ngôn viên của ông cho biết việc di dời người dân Gaza chỉ là “tạm thời.” Cố vấn an ninh quốc gia của ông cũng giải thích rằng đây chỉ là “khái niệm của một kế hoạch” nhằm khuyến khích các quốc gia trong khu vực đưa ra giải pháp của riêng họ.
Trong khi đó, các quan chức Israel lại hoàn toàn ủng hộ ý tưởng này. Thủ tướng Binyamin Netanyahu cho rằng kế hoạch “cần được theo đuổi, nghiên cứu, và hoàn thành.” Bộ trưởng quốc phòng Israel đã ra lệnh cho quân đội chuẩn bị kế hoạch cho phép người dân Gaza “rời đi và di cư.” Nhưng không như ông Trump, người đề xuất họ di cư đến các nước Ả Rập, bộ trưởng Katz lại nhắm đến các điểm đến khác, như Tây Ban Nha và Ireland — những nước đã chỉ trích cách Israel tiến hành cuộc chiến tại Gaza.
Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy
Nguồn: The Economist
Theo https://nghiencuuquocte.org ngày 7/2/2025
Be the first to comment