Một màn hình TV ở trạm xe điện chiếu hình văn sĩ Han Kang, người đoạt giải Nobel Văn Chương 2024, tại Seoul, Nam Hàn, ngày 10 Tháng Mười, 2024 (Hình: Chung Sung-Jun/Getty Images)
STOCKHOLM, Thụy Điển – Giải Nobel Văn Chương 2024 vinh danh Han Kang, một tác giả Nam Hàn, vì thành tựu “văn xuôi tràn trề sức sống đầy chất thi ca, đối chọi với những thương đau trong lịch sử và phơi bày cuộc sống mong manh của con người.”
Han, 53 tuổi, khởi đầu sự nghiệp bằng một tập thơ trên một tạp chí Nam Hàn, trước khi ra mắt tác phẩm văn xuôi đầu tay năm 1995 cùng một tập truyện ngắn, theo CNN.
Sau đó, bà bắt đầu sáng tác những tác phẩm văn xuôi dài hơn, đáng chú ý nhất là “The Vegetarian” (Người Ăn Chay) một trong những tựa sách đầu tiên được dịch qua Anh ngữ. Cuốn tiểu thuyết giành được Giải Thưởng Man Booker Quốc Tế năm 2016, kể về nghị lực của một phụ nữ trẻ sống trong một cuộc đời “chay tịnh” sau khi gánh chịu những cơn ác mộng ám ảnh về thói tàn ác của con người.
Han là tác giả Nam Hàn đầu tiên giành giải thưởng và là người phụ nữ thứ 18 trong tổng số 117 giải thưởng từ lúc bắt đầu vinh danh lãnh vực văn chương năm 1901. Giải thưởng được công bố tại Thụy Điển hôm Thứ Năm, 10 Tháng Mười, với 11 triệu kronor Thụy Điển ($1 triệu).
Trong tiểu thuyết “Europa” xuất bản năm 2019, nhân vật chính bị những cơn ác mộng ám ảnh đồng thời đại diện cho một câu hỏi xuất hiện trong phần lớn tác phẩm của Han: “Nếu một ai đó có thể sống một cuộc đời như ý muốn, người ta sẽ làm gì với nó?”
Mặc dù đa số nhân vật chính của Han là phụ nữ, các tác phẩm văn xuôi của bà thường được kể theo góc nhìn của đàn ông.
“Trước khi vợ tôi chuyển qua ăn chay, tôi luôn luôn nghĩ cô ấy hoàn toàn chả có gì nổi bật,” trích dẫn đoạn mở đầu trong tiểu thuyết “The Vegetarian.” “Dẫu vậy, nếu chả có điều gì đặc biệt làm chúng tôi hấp dẫn nhau, cũng không có mặt tối nào hiện ra, thì không có lý do gì mà hai chúng tôi không thể tiến tới hôn nhân.”
Ban đầu, tác phẩm được viết và xuất bản bằng Hàn ngữ, sau đó “The Vegetarian” được Deborah Smith, lúc đó 28 tuổi, chuyển ngữ. Smith, như chính bà thừa nhận, “chỉ nói được một thứ tiếng cho tới năm 21 tuổi” và quyết định theo đuổi Hàn ngữ vì thiếu thông dịch viên Anh-Hàn.
Viện Hàn Lâm Thụy Điển ca tụng tác phẩm của Han nhờ “hiểu biết độc đáo về mối liên hệ giữa thể xác và tâm hồn, giữa người sống và kẻ chết.” Thông qua “cung cách thi ca và thể nghiệm” của mình, Han “trở thành một nhà cải cách trong văn xuôi đương đại,” Viện Hàn Lâm cho biết.
Anna-Karin Palm, thành viên Ủy Ban Nobel Văn Chương, cho biết độc giả nào chưa từng khám phá tác phẩm của Han nên bắt đầu với “Human Acts” (Hành Động Của Loài Người), một tiểu thuyết năm 2014 phản ảnh Cuộc Binh Biến Gwangju năm 1980, thời điểm hơn 100 thường dân thiệt mạng trong các cuộc biểu tình ủng hộ dân chủ do sinh viên dẫn đầu tại thành phố Nam Hàn.
“Human Acts” cho thấy “người sống và kẻ chết luôn luôn đan xen lẫn nhau đồng thời những tổn thương giữa sự sống và cái chết tồn tại ra sao trong một cộng đồng nhiều thế hệ,” Palm phát biểu tại sinh hoạt trao giải hôm Thứ Năm.
Nhưng Palm cũng nói thêm rằng “văn phong trữ tình, tràn trề sức sống” của Han gần như đóng vai trò như một lời an ủi trước tình trạng bạo lực trong lịch sử. Bà cho biết, “Chính cung cách sáng tác văn xuôi dịu dàng, chuẩn mực của bà gần như trở thành một lực lượng đối chọi với các thế lực cầm quyền bấn loạn và tàn bạo.”
Trước khi công bố, Ellen Mattson, một thành viên khác thuộc Ủy Ban Nobel Văn Chương, từng trình bày chi tiết cách thức ban giám khảo tuyển lựa người đoạt giải văn chương mỗi năm.
“Chúng tôi cân nhắc từ một danh sách dài thườn thượt khoảng 220 tên tuổi,” Mattson cho biết. “Sau đó, chúng tôi tiếp tục chọn lọc từ những tên tuổi đồ sộ đó – tiếp theo chúng tôi phải nhờ các chuyên gia từ nhiều nơi trên thế giới giúp đỡ.”
Cuối cùng, ủy ban lọc ra được “khoảng 20 tên tuổi,” sau đó rút lại thành danh sách gồm có năm văn sĩ. “Lúc đó mọi chuyện chỉ mới thực sự bắt đầu,” Mattson cho biết.
Sau đó, mỗi thành viên trong ủy ban phải “đọc tất tần tật các tác phẩm của năm văn sĩ này” để tập trung chọn ra người chiến thắng duy nhất.
Khi công bố giải thưởng, Mats Malm, thư ký thường trực tại Viện Hàn Lâm Thụy Điển, cho biết Han “đang sinh hoạt như mọi ngày” và “vừa xong bữa tối với con trai” thì ông gọi điện thoại chúc mừng bà.
“Han chưa thực sự chuẩn bị tinh thần cho tin vui này, nhưng chúng tôi cũng đã thảo luận các bước nhằm chuẩn bị cho Tháng Mười Hai,” Malm nói.
Lễ trao Giải Nobel sẽ diễn ra tại Stockholm vào ngày 10 Tháng Mười Hai, tưởng nhớ ngày Alfred Nobel ra đi vào năm 1896.
TTHN
Theo Người Việt online ngày 10/10/2024
Be the first to comment