Thương Nhớ Rau Càng Cua

Rau càng cua, thân trong veo như ngậm nước, (Hình: Tuổi Trẻ)

Trời chiều râm mát, căng mọng sau cơn mưa ào ạt, cành lá khẽ khàng lay động theo cơn gió mơn man. Tiết trời se sắt ấy khiến tôi bồi hồi nỗi nhớ quê nhà. Nhớ những buổi chiều thập thò dưới tán cây sau vườn, làm bạn với các con vật bé nhỏ, từ kiến, mối, bửa củi đến các loài cây dại mọc xung quanh, trong đó có rau càng cua mang nhiều thương nhớ.

Rau càng cua, thân trong veo như ngậm nước, lá hình trái tim xanh mướt, điệu đà tô điểm những chùm hoa hình sợi trên đầu. Loài cây trông mỏng manh vậy mà sức sống vô cùng mãnh liệt. Hạt nhỏ li ti phân tán khắp nơi, chỉ cần gặp ẩm là vươn mình trỗi dậy, ban đầu mọc thẳng đứng, sau bò lan thành bụi to lùm lùm. Chùm rễ mềm mại gắn chặt vào bờ tường, hốc đá, chậu cây, mương rãnh, bền bỉ nuôi cành lá xum xuê tươi tốt. Rau mọc dại quanh năm ở nơi ẩm ướt, không ai trồng chẳng ai chăm cứ lặng lẽ xanh cho trọn một đời. Đặc biệt sau mỗi cơn mưa, được tưới tắm bởi hạt ngọc của trời, uống dinh dưỡng từ hơi thở nồng nàn của đất, rau càng cua trở mình xanh tốt, nõn nà.

Rau càng cua chỉ thích tự mình sinh sôi. Có gieo trồng thì rải hạt xuống đất ẩm, để cây tự tìm đường sống. Cây đang tươi tốt, nhổ lên đem đi nơi khác, thân hình tươi mướt lập tức yểu xìu, có cố cắm, rễ vẫn không thèm bám đất. Như người già chỉ quen với chỗ ở của mình, dời đi nơi khác, đủ đầy bao nhiêu, trong lòng vẫn hanh hao nhớ về chốn cũ.

Thuở bé nhà nghèo, thịt cá thiếu thốn chỉ có rau cỏ là phong phú. Buổi chiều dịu mát, mẹ sai tôi ra vườn hái rau càng cua chuẩn bị cho bữa tối. Mẹ dặn chỉ hái phần non, khi hái dùng dao cắt hoặc ngắt ngang, không được nhổ rễ, giũ bỏ phần hoa trên đầu cho hạt rơi xuống để nó mọc lại, có mà ăn tiếp. Rau mọc khắp vườn, loáng cái, chiếc rổ đầy những thân hình tươi non múp míp. Hôm nào có món cá kho hay thịt kho, đem chấm với rau là đủ hao cơm.

Thỉnh thoảng mẹ làm món gỏi. Tuỳ vào ngày có tiền hay cạn túi mà gỏi rau càng cua được gia giảm nguyên liệu. Dù làm thế nào thì cách chế biến cũng vô cùng đơn giản. Rau càng cua bỏ lá già, chỉ lấy phần non, bỏ cuống hoa trên đầu, rửa sạch để ráo. Mẹ nói trộn gỏi phải là giấm ta mới thơm ngon. Mẹ dùng giấm do mẹ tự nuôi, trong veo. Cho vào chút đường, chút dầu mè, chút tiêu, trộn đều hỗn hợp rồi rưới lên mớ rau đang nằm chờ trong thau. Mẹ xốc rau cho thấm gia vị. Lúc này, đã đủ vị giòn mát của rau càng cua, vị chua chua ngọt ngọt của nước trộn, chỉ cần rắc thêm hành phi, đậu phộng rang là thành món ăn ngon miệng.

Có khi mẹ luộc thêm da heo. Canh sao vừa chín tới, da không quá cứng cũng không quá nhão, sắt sợi vừa ăn trộn cùng với rau. Có hôm mẹ cho thêm trứng luộc. Mẹ dặn trứng luộc lòng đào mới ngon, mà phải là trứng gà ta lượm từ ổ gà mới đẻ sau bếp mới đúng béo bùi. Trứng cắt khoanh tròn xếp lên trên hoặc cắt múi xếp quanh đĩa.  Màu trắng xen đỏ au của trứng gà nổi bật giữa nền xanh mơn mởn của rau càng cua thấm đẫm nước sốt mượt mà, chen chúc mấy miếng da heo trắng đục béo ngậy, ôi sao mà thèm.

Những hôm nhà có khách hoặc mẹ có chút tiền, món gỏi càng cua nhờ đó mà sang hơn. Mẹ sắp thêm mấy con tôm luộc đỏ au, xen kẽ với thịt ba chỉ. Mùi tôm tươi, thịt luộc bốc khói, mùi hành phi, đậu rang quyện vào nhau khiến tôi chẳng rời mắt khỏi đĩa gỏi, bụng sôi réo thúc giục.

Mẹ nói gỏi ngon nhờ nước chấm. (Hình: Thanh Niên)

Mẹ nói gỏi ngon nhờ nước chấm. Nước mắm pha gỏi phải là nước mắm ủ tự nhiên hơn một năm trời từ cá cơm tươi rói. Mở hủ nước mắm, mùi thơm từ bếp bay đến tận nhà trên. Nước mắm pha với đường cho vừa ăn. Thêm tỏi băm, ớt băm, thả mớ tép chanh vào.

Nước chấm ngon phải sánh mịn, đưa đẩy lớp chanh tỏi ớt sóng sánh bên trên. Gắp miếng gỏi, chấm nước chấm, đưa vào miệng. Vị ngọt giòn hăng hẳng của rau càng cua quyện cùng mùi thơm phức của tôm thịt, mùi nồng nàn của nước chấm làm tê đầu lưỡi.

Gắp một miếng lại muốn gắp miếng thứ hai, cho đến khi sạch đĩa vẫn chưa đã miệng. Mẹ thấy thế, mỉm cười yêu thương. Mai mốt có tiền mẹ làm gỏi càng cua tôm thịt cho ăn nữa. Mắt tôi sáng lên háo hức, có điều cái mai mốt đó lâu lắm mới xuất hiện vì “tiền vào nhà khó như gió vào nhà trống”. Khi cơn thèm ập đến mà nhà không dư dả thì rau càng cua bóp giấm cũng đủ thoả mãn cái dạ dày trống rỗng.

Món ăn dân dã ngày nào giờ có mặt khắp các nhà hàng, quán ăn với đủ kiểu chế biến. Không khó để thưởng thức rau càng cua giữa chốn thị thành. Ngồi giữa không gian phả hơi lạnh của những chiếc máy vô tri, xung quang tường bao kín mít. Sạch sẽ là vậy, sang trọng là vậy, lòng tôi vẫn hoang hoải nhớ về món gỏi rau càng cua trong gian bếp thuở nào. Nhớ cái hương vị ngọt mát thơm lừng cùng bóng lưng tất bật của mẹ. Nhớ cả một vùng quê chênh chao hiện về trong miền ký ức…

Hoàng Ngọc Thanh
Theo Người Việt online ngày 28/3/2024