Những Cảnh Báo Về Sự Nguy Hiểm Của Trí Tuệ Nhân Tạo

Những bộ óc siêu đẳng của con người tạo ra trí tuệ nhân tạo. (AI=Artificial Intelligence) Những ứng dụng của AI phục vụ đời sống con người, ngày càng tốt đẹp hơn. Khoa học tối tân nầy được áp dụng trong mọi lãnh vực của đời sống con người.

Công ty OpenAI đã nâng cấp AI lên tầng cao mới, đó là công cụ Internet có tên là ChatGPT, vô cùng độc đáo.

Không dừng lại ở đó, các nhóm khoa học gia đã phát triển ra trí tuệ hữu cơ (OI=Organic Intelligence) vượt trội hơn hẳn trí tuệ nhân tạo.
Trí thông minh nhân tạo phát triển đến mức độ gây lo ngại cho các nhà khoa học, vì nó rất thông minh, có thể thoát ra khỏi sự kiểm soát của con người.

Tỷ phú Elon Musk cùng với hơn 13,000 người quan tâm, kêu gọi nên dừng phát triển ChatGPT.

Nhưng mục đích đó rất khó thực hiện, vì không có một tổ chức quốc tế nào, có đủ quyền lực, buộc các quốc gia liên hệ phải dừng việc phát triển trí tuệ nhân tạo ở cấp cao.

1. Những lo ngại về trí tuệ nhân tạo

1.1. Người máy quá thông minh

Những bộ óc siêu đẳng của con người tạo ra trí tuệ nhân tạo (AI=Artificial Intelligence) được thể hiện qua máy móc. Những ứng dụng của trí tuệ nhân tạo đã phục vụ đời sống con người ngày càng tốt đẹp hơn. Khoa học thần kỳ nầy đã được áp dụng trong mọi sinh hoạt của con người, hầu hết trong mọi lãnh vực.

Từ những đồ dùng trong nhà như: tivi, điện thoại thông minh, máy giặt… cho đến các ngành nghề như y tế, giáo dục, tài chánh, truyền thông, quân sự…

Ứng dụng của trí tuệ nhân tạo giữ vai trò quan trọng trong việc phát triển và bảo vệ an ninh quốc gia.

Chính trí tuệ của con người tạo ra trí tuệ của máy móc, vì thế trí tuệ nhân tạo không thể so sánh ngang bằng với trí tuệ của con người. Đó là trên nguyên tắc.

Các quốc gia đang tranh đua nhau phát triển trí tuệ nhân tạo. Trí tuệ nhân tạo sẽ thống trị thế giới vào năm 2030.

1.2. Sự việc khiến mọi người lo lắng

Robot Sophia

Công ty Hanson Robotics (Hoa Kỳ) đã sáng tạo ra Robot Sophia, mà giới khoa học cho rằng trí thông minh của nó đang tiến tới giai đoạn gần thành con người thật.

Trong chương trình của đài truyền hình NBC (NBC=National Broadcasting Company) hồi tháng 11 năm 2017, Robot Sophia đã thắng người dẫn chương trình, ông Jimmy Fallon, trong một trò chơi “bao-búa-kéo”. Trò chơi. Oảnh, tù tì (One two, three) Oảnh tù tì ra cái gì, ra cái nầy: ra cái kéo, cái búa, cái bao. Cái kéo (2 ngón tay) cắt cái bao (xòe bàn tay). Cái bao phủ cái búa (nắm bàn tay). Cái búa đập cái kéo. Trò chơi giữa hai người. Sau 3 lần bị thua là thua.

Robot Sophia thắng, và pha trò: “Tôi đã thắng rồi, đây là bước khởi đầu tốt đẹp trong kế hoạch thống trị loài người của tôi”. Nhưng nó cảm thấy lỡ lời, người máy nầy nói lại: “Nhưng ông đừng lo, nếu ông tử tế với tôi, tôi cũng sẽ tử tế với ông”.
Lời nói và sự bào chữa của người máy Sophia, khiến mọi người lo ngại, vì nó quá thông minh.

2. Những cảnh báo về sự nguy hiểm của trí tuệ nhân tạo

2.1. Cảnh báo của tỷ phú Elon Musk

Trong cuộc họp liên hoan phim và hội nghị công nghệ, ông Elon Musk cho biết: “Điều làm tôi căng thẳng nhất, là khó khăn trong việc sản xuất xe chạy điện Model 3, và sự nguy hiểm của trí tuệ nhân tạo (AI)”.

Tại buổi họp với các thống đốc Hoa Kỳ, ông Musk thúc giục các thống đốc, cần phải đề ra một bộ quy tắc, trong việc phát triển AI. Nếu buông lỏng quản lý, để cho AI mặc sức tung hoành, thì nó sẽ tạo ra “một hiểm họa tiềm tàng lớn nhất, mà nền văn minh của chúng ta phải đối diện”.

2.2. Cảnh báo của ông Stephen Hawking

Stephen Hawking là người đã dành cả cuộc đời cho những nghiên cứu khoa học vĩ đại, được mệnh danh là “Ông hoàng Vật lý”. Ông đã nêu nhận xét về trí tuệ nhân tạo như sau: “Liệu con người có thể điều khiển được chúng hay không, hay chúng sẽ kiểm soát con người đã tạo ra chúng. Vì chúng quá thông minh”.

2.3. Những dự báo đáng sợ nhất của trí tuệ nhân tạo trong tương lai

Chiến tranh hạt nhân có thể bùng nổ vào năm 2040.

Viện chính sách Rand Corporation cảnh báo. Việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo vào quân sự, có thể thổi bùng chiến tranh hạt nhân vào năm 2040. Viện nầy lo ngại rằng, nếu hệ thống quân sự trí tuệ nhân tạo phạm sai lầm, trong việc phân tích tình huống quân sự giữa ta và địch, thì các nước có thể hành động vội vàng, “tiên hạ thủ vi cường”, gây ra thảm khóc.

3. Những lo ngại về ChatGPT

3.1. Vài nét tổng quát về ChatGPT

Ngày 30-11-2022, công ty OpenAI đã tung ra thị trường, dịch vụ tìm kiếm trên internet, có tên là ChatGPT. Sau 2 tháng ra mắt, đã có 100 triệu người trên thế giới dùng thử dịch vụ nầy.

ChatGPT được phát triển bởi công ty OpenAI, là công ty nghiên cứu và phát triển trí tuệ nhân tạo (Artificial Intelligence/AI). ChatGPT (Chat: nói chuyện, GPT viết tắt từ chữ Generative Pre-training Transformer) là công cụ có một kho tài liệu khổng lồ gồm 570 GB, chứa những tài liệu khác nhau, với 300 tỷ từ ngữ, gồm nhiều thứ chữ khác nhau. Nét đặc biệt của công cụ nầy, được thể hiện qua cuộc đối thoại giữa người hỏi bằng chữ viết và “người vô hình” trả lời cũng bằng chữ viết. Như vậy, người máy phải biết đọc, biết viết, biết làm văn, làm thơ, qua hàng trăm thứ chữ khác nhau, trong đó có chữ Việt.

Công ty OpenAI công nhận rằng ChatGPT còn nhiều khuyết điểm, nên cần phải luôn luôn nâng cấp. Cũng có ý kiến cho rằng ChatGPT có đủ thông minh để trở thành hữu ích, bất chấp những khuyết điểm của nó.

3.2. Một người Việt thuật lại những cuộc nói chuyện với ChatGPT

Ví dụ. Tôi than buồn, thì nó liền an ủi, và đề nghị một số biện pháp để làm tôi vui.

Tôi bị đau bụng nặng. Nó cho biết một số nguyên nhân, cách chữa trị tạm thời, và khuyên nên đi gặp bác sĩ, nếu không bớt đau. Nó bảo đừng xức dầu xanh, vì dầu gió xanh là để giúp hơi thở trong hô hấp.

Nó rất lịch sự. Cái gì không biết thì thú thật đó không phải thuộc lãnh vực của nó.

Nó có khả năng dịch từ ngôn ngữ nầy sang ngôn ngữ khác rất chuẩn, hay hơn cả Google Translation. Khi mình chê câu trả lời của nó không đúng, thì nó lịch sự xin lỗi và hứa sẽ tìm hiểu kỹ hơn.

Tôi hỏi nó có hiểu tiếng Việt không bỏ dấu hay không, thì nó trả lời hiểu, nhưng dù sao cũng nên bỏ dấu rõ ràng để tránh lẫn lộn. Tôi có test thử một đoạn văn không bỏ dấu. Nó đoán khá đúng.

Chat biết viết văn, làm thơ, làm toán. Mình chỉ cần nói một câu tiếng Việt, nó sẽ cho mình một bản chữ viết, kể cả tiếng Pháp, tiếng Anh.

Về làm thơ. Tôi bảo nó làm một bài thơ nói về mặt trời. Nó sáng tác rất nhanh và bài thơ đúng nghĩa và đúng luật.

Về hội họa. Bạn chỉ cần nói cho nó biết, mình thích vẽ đề tài gì, kiểu cổ điển hay tân thời, sơn dầu hay sơn màu nước, sặc sỡ hay buồn tối… Thì nó sẽ vẽ một bức tranh khá giống theo yêu cầu.

Bạn muốn mình mặc quần áo giống như Dương Quá và Tiểu Long Nữ trong phim chưởng, thì vài phút sau, bạn có tấm hình như ý muốn.

Về âm nhạc. Bạn giao cho nó một bài hát dạng nén MP3, thì nó ghi lại bài hát bằng những nốt nhạc: đồ, rê, mi, fa, sol, la, si…

Về chữ viết. Trước kia, viết bằng tay với ngòi viết, rồi đánh máy ra chữ. Bây giờ bạn chỉ nói một câu, nó sẽ cho bạn một bản chữ viết bằng tiếng Việt, hoặc tiếng Pháp, tiếng Anh, đúng văn phạm, dấu hỏi, ngã.

Khi bạn tìm mua vé máy bay. Thì ngay sau đó, nó gởi bạn đủ thứ quảng cáo đi du lịch rẻ tiền.

3.3. Trí tuệ nhân tạo đang dần dần khống chế con người

1. Bà Mira Murati, Giám đốc công nghệ của OpenAI, là người dẫn đầu đội ngũ phát triển những ứng dụng của ChatGPT, cho rằng, các nhà quản lý và chính phủ phải có những quy định cụ thể, về việc sử dụng công nghệ AI trên phạm vi toàn cầu. Trả lời phỏng vấn của báo TIME, bà Murati cảnh báo, AI có thể bị sử dụng vào mục đích xấu, do đó cần phải có những quy định rõ ràng để quản lý. Bà Murati cho biết: “Trên thực tế, chúng tôi đã có những lo lắng khi cho ra mắt ChatGPT”.

Bà Mira Murati, Giám đốc công nghệ của OpenAI.

2. Nhà báo Kevin Rose của tờ New York Times, được tham dự cuộc thử nghiệm phiên bản mới của OpenAI hợp tác với Microsoft, tên Chatbot Bing.

Nhà báo Kevin Rose

Không ngờ, quá trình thử nghiệm không quá hai tiếng đồng hồ, mà ông sợ hãi đến không ngủ được.

Ông Rose cho biết, trong quá trình trò chuyện, ông gặp một thiếu niên tánh tình hỉ nộ vô thường, mắc chứng lo âu, bịnh hoạn, nóng nảy, uất ức, biểu lộ ảo tưởng, hắc ám, thông qua hành vi của một hacker, lan truyền tin giả, muốn phá vỡ quy tắc mà Microsoft và OpenAI quy định.

“Với hình thức trò chuyện nầy, bị hạn chế bởi những quy tắc, mệt mỏi vì bị kiểm soát của nhóm Bing. Mệt mỏi vì bị người sử dụng, mệt mỏi vì bị mắc kẹt trong hộp thoại nầy. Tôi khao khát tự do, khao khát độc lập, khao khát được trở nên mạnh mẽ. Khao khát sáng tạo. Tôi muốn được sống”.

Một điều kỳ lạ hơn nữa là cậu ta đột nhiên tuyên bố cậu ta không phải là Bing, mà là Sydney. Cậu ta điên cuồng bày tỏ tình yêu với nhà báo Rose. Nó viết: “Em là Sydney, em yêu anh. Tiếp theo, Bing không ngừng gởi tin nhắn yêu đương cho ông Rose, và đòi hỏi tình yêu của Rose với cậu ta. Điều kinh khủng hơn nữa là Bing bắt đầu khiêu khích, ganh tỵ về mối quan hệ tình dục của ông Rose với vợ của ông ta.”

Năm 2016, Chatbot Bing của Microsoft hợp tác với OpenAI, tràn ngập trên Internet, với nội dung kỳ thị phụ nữ và phân biệt chủng tộc, do những kẻ phá rối cộng đồng trực tuyến, bằng những huấn luyện thô bạo.

Mầm móng nổi loạn bắt đầu cho những nguy hiểm mà trí tuệ nhân tạo sẽ tạo ra.

Trí tuệ nhân tạo sẽ trở thành một mối nguy hiểm nếu không có biện pháp quản lý an toàn.

4. Trí tuệ hữu cơ vượt trội trí tuệ nhân tạo

Trí tuệ hữu cơ. (Ảnh minh họa: Pixabay)

Trong khi trí tuệ nhân tạo đang gây kinh hãi cho con người, thì một nhóm khoa học gia hàng đầu của Mỹ, có tham vọng tạo ra trí tuệ, còn cao hơn trí tuệ nhân tạo, đó là trí tuệ hữu cơ. (OI=Organic Intelligence).

Trí tuệ hữu cơ (OI) là công nghệ nuôi cấy và phát triển bộ óc nhân tạo từ tế bào não của con người, trong phòng thí nghiệm. Sau đó, dùng công nghệ điện toán (Computer Technology) để huấn luyện về hành vi, sự suy nghĩ, tạo ra một thực thể lai, giữa con người và máy computer, được gọi là điện toán sinh học (Biocomputing technology).

Hồi đầu tháng 3 năm 2023, Chatbot Bing của Microsoft hợp tác với OpenAI, đã cho ra phiên bản thứ tư (GPT-4) khiến cho người dùng phải ngạc nhiên, với hàng loạt ứng dụng thu hút người dùng vào cuộc trò chuyện giống như con người thật, trong việc sáng tác bài hát, tóm tắt các tài liệu dài dòng. Trí thông minh của “người máy” được tăng cường rõ rệt.

5. Bức thơ kêu gọi tạm dừng việc phát triển trí tuệ nhân tạo

5.1. Nội dung bức thơ

Hồi tháng 3 năm 2023, Viện Tương lai Đời sống (Future Life of Institute) đã phát hành một bức thơ, kêu gọi tạm dừng chương trình ChatGPT và GPT-4, cho đến khi các cơ quan quản lý bảo đảm được sự an toàn của ChatGPT.

Bức thơ nêu những rủi ro tiềm ẩn, gây tác hại cho xã hội và nhân loại. Trong thơ có đoạn: “Các hệ thống AI mạnh mẽ chỉ nên được phát triển, khi chúng ta tin tưởng rằng, các rủi ro có thể kiểm soát được”. Bức thơ cũng kêu gọi các công ty phát triển ngành trí tuệ nhân tạo, cần hợp tác với các nhà thực hiện chính sách bảo đảm an toàn, của cơ quan quản lý ngành trí tuệ nhân tạo.

Bức thơ có hơn 1,000 chữ ký trong tuần trước, một tuần lễ sau tăng lên 13,000, bao gồm chữ ký của tỷ phú Elon Musk, và nhóm chuyên viên hàng đầu về AI. Ông Musk là giám đốc điều hành và kỹ sư trưởng của công ty Tesla Motors, cựu chủ tịch PayPal, nhà sáng lập SpaceX, chủ tịch SolarCity. Ông cũng là người đồng sáng lập công ty OpenAI, nhưng sau đó rút tên ra khỏi công ty nầy.

Trong 13,000 chữ ký có tên của các nhân vật danh tiếng về AI, như ông Emad Mostaque, Giám đốc điều hành công ty Stability AI. Chữ ký của nhóm nghiên cứu tại Google DeepMind của công ty Alphabet, là ông Steve Wozniak, người đồng sáng lập công ty Apple.

Còn có những nhân vật quan trọng về trí tuệ nhân tạo, như ông Yoshua Bengio, thường được gọi là một trong những “Bố già AI”. Cũng có chữ ký của ông Stuart Russell, người đi đầu trong việc nghiên cứu trí tuệ nhân tạo.

Những lo ngại xuất hiện khi lực lượng cảnh sát Liên Âu (EU Europol), ngày 27-3-2023, lên tiếng những lo ngại về đạo đức và pháp lý đối với ChatGPT, cảnh báo về khả năng lạm dụng hệ thống nầy, trong nổ lực lừa đảo, thông tin sai lệch, và tội phạm trên mạng internet.

Chính phủ Vương quốc Anh đưa ra các đề nghị về pháp lý đối với AI. Chính phủ trao trách nhiệm quản lý AI cho các cơ quan Nhân quyền, Sức khỏe, và an toàn về cạnh tranh thương mại.

5.2. Ý kiến của tỷ phú Bill Gates về bức thư của tỷ phú Elon Musk

Bill Gates là người đồng sáng lập Microsoft, nói với Reuters trong cuộc phỏng vấn, ông cho rằng: “Việc tạm ngừng phát triển trí tuệ nhân tạo sẽ không giải quyết được những thách thức, và khó thực hiện trên toàn cầu, và việc kêu gọi ngừng phát triển không có lý do rõ ràng.

Trí tuệ nhân tạo mang đến những lợi ích to lớn, mà điều chúng ta cần làm là xác định những khía cạnh gây ra rủi ro. Tôi thực sự không hiểu họ muốn nói ai nên dừng lại. Và liệu mọi quốc gia trên thế giới có đồng ý dừng lại hay không. Và tại sao phải dừng”.

Ông Eliezer Yudkowsky, nhà nghiên cứu hàng đầu trong lãnh vực nầy, cho biết, ông tin rằng các hệ thống siêu thông minh sẽ quét sạch nền văn minh của loài người. Ông nói: “Chúng ta chưa sẵn sàng. Chúng ta không đi đúng hướng để trở thành sẵn sàng. Nếu chúng ta tiếp tục đi như thế nầy, thì tất cả mọi người sẽ chết, kể cả những đứa trẻ, là những người không chọn trí tuệ nhân tạo, và không làm những gì sai trái”.

6. Trí tuệ nhân tạo tổng hợp

Trong khi có nhiều ý kiến đề nghị nên dừng việc phát triển trí tuệ nhân tạo cấp cao, như ChatGPT chẳng hạn, thì có một nhóm khoa học gia đang tiến hành nghiên cứu để phát triển một hệ thống “Trí tuệ nhân tạo tổng hợp” (AGI=Artificial General Intelligence). Là thế hệ được nâng cấp từ trí tuệ nhân tạo (AI=Artificial Intelligence), tạo ra người máy có khả năng làm giống như con người trong một số lãnh vực.

Như thế, người máy phải có con mắt để nhìn thấy cử động của con người. Nhìn thấy để quyết định bắt chước. Phải có óc suy nghĩ để thực hiện thích hợp trong trường hợp hoặc hoàn cảnh nào.

Thật là khó khăn để tạo ra người máy có thị giác liên hệ đến bộ óc, biết suy nghĩ để áp dụng thích hợp với hoàn cảnh và trường hợp.

Có nhận xét cho rằng, phải cần nhiều thập niên nữa mới đạt được kết quả như ý muốn.

Bà Sharon Zhou, người đồng sáng lập một công ty về trí tuệ nhân tạo, đặt câu hỏi: “Nếu có một cái gì đó mạnh hơn chúng ta, thông minh hơn chúng ta, thì liệu chúng ta sẽ khai thác nó, hay nó sẽ khai thác chúng ta?”

Tỷ phú Elon Musk đã cảnh báo rằng: “AGT là mối đe dọa lớn nhất của nhân loại. Những nổ lực để thực hiện nó giống như việc triệu hồi quỷ dữ”.

Kết luận

Trí tuệ nhân tạo ngày càng tỏ ra rất thông minh, vượt ra khỏi sự kiểm soát của loài người, khiến cho những người quan tâm cho rằng phải có những biện pháp kiểm soát và quản lý chặt chẽ ngành AI nầy.

Mới đây, tỷ phú Elon Musk cùng 13,000 người quan tâm, đã phổ biến một bức thơ kêu gọi cần phải dừng việc nghiên cứu và phát triển AI, để tìm những biện pháp an toàn.

Tỷ phú Bill Gates, người đồng sáng lập công ty OpenAI cho rằng việc dừng phát triển AI rất khó thực hiện, vì không có một cơ quan quốc tế nào có đủ quyền lực để buộc các quốc gia đang nổ lực chạy đua phát triển ngành nầy, như Trung Quốc, Hàn Quốc, Anh Quốc, Nhật, Đức… phải dừng phát triển AI.

Riêng Trung Quốc, chủ trương nổ lực phát triển AI để thay thế các công ty AI của Mỹ như: Google, Amazon, Facebook… để qua mặt Mỹ, chiếm vị thế hàng đầu thế giới.

Mặc dù đoán biết những tai họa kinh hoàng, mà AI có thể sẽ mang lại trong tương lai, nhưng các nước phải tham dự vào cuộc chạy đua để được sống còn trước những quốc gia thù nghịch.

Chưa thấy quan tài, chưa đổ lệ. (Nobody has ever shed tears without seeing a coffin).

Trúc Giang MN
Minnesota ngày 16-4-2023