Giáo dân dự thánh lễ Noël hôm 24/12/2018 tại một nhà thờ ở Thái Nguyên, tỉnh Sơn Tây Trung Quốc. (REUTERS/Jason Lee)
Ngược lại với các đồng nghiệp ra số đặc biệt từ tuần trước lễ Giáng Sinh, L’Express chờ đến tuần này mới ra số kép, vừa tất niên, vừa tân niên. Tạp chí đã dành một hồ sơ dầy cả 36 trang cho Tòa Thánh Vatican, dưới tựa đề trang bìa «Lịch sử các giáo hoàng» điểm lại hai nghìn năm lịch sử cầm quyền tại Tòa Thánh, những gương mặt tiêu biểu, những bí mật còn che giấu. Hồ sơ kết thúc bằng thời giáo hoàng Phanxicô, với sự kiện gần đây nhất là thỏa thuận Vatican-Bắc Kinh về việc đề cử giám mục Trung Quốc.
Dưới tựa đề «Một cuộc đối thoại cởi mở», L’Express đã nhờ một quan sát viên thông thạo tình hình Trung Quốc giải mã quan hệ phải nói là phức tạp giữa một Nhà Nước «vô thần» với Tòa Thánh Vatican. Đó là ông Claude Martin cựu đại sứ Pháp ở Trung Quốc. Theo chuyên gia này, đối với Bắc Kinh, sự hội nhập của giáo hội «yêu nước» Trung Quốc vào giáo hội Công Giáo Hoàn Vũ là điều thiết yếu.
Trả lời câu hỏi về hình ảnh của đạo Thiên Chúa trong một nước nổi tiếng là «vô thần», ông Claude Martin trước hết đã xác định rằng Trung Quốc không phải một đất nước không tôn giáo, chỉ có điều là quốc gia này đã sống quá lâu trong một không gian khép kín, với một kiểu «tôn giáo» theo đó vũ trụ quan và cái nhìn về trật tự chính trị, xã hội xếp chồng lên nhau một cách hoàn hảo…
Theo ông Martin, trong cấu trúc đó, giá trị tâm linh không chiếm bao nhiêu chỗ, và tại Trung Quốc, cái thế giới quan vốn được hệ thống hóa trong đạo Khổng, đã không đáp ứng được những mong mỏi, nguyện vọng của một dân tộc, luôn cảm nhận là cần phải có «một cái gì khác».
Trong thời gian gần đây, người ta ghi nhận một sự đột phá của các hội thánh Truyền Bá Phúc Âm của đạo Tin Lành tại Trung Quốc song song với thành công của đạo Công Giáo. Đối với ông Claude Martin, hoạt động của những hội thánh Phúc Âm đã mạnh mẽ lên một cách đáng kể sau chính sách mở cửa năm 1979.
Vốn dĩ rất mạnh ở Mỹ, lại có phương tiện dồi dào, biết sử dụng những tổ chức phi chính phủ một cách rất hữu hiệu, các hội thánh Tin Lành đã có mặt hầu như khắp nơi trên toàn lãnh thổ Trung Quốc. Theo đại sứ Martin, Bắc Kinh có đánh giá thuận lợi hơn về các hội thánh Phúc Âm, vì cho rằng đó là những tổ chức tự do, độc lập, không gắn với một thế lực chính trị nào đó.
Hai điểm bất lợi của Giáo Hội Công Giáo tại Trung Quốc
Theo ông Martin, lẽ ra Giáo Hội Công Giáo cũng có thể tranh thủ được chính sách mở cửa từ năm 1979 ở Trung Quốc. Thế nhưng lại bị vướng vào hai nhược điểm.
Trước tiên là Công Giáo tại Trung Quốc bị chia cắt thành hai giáo hội, với một bên (thường được gọi là giáo hội «thầm lặng») hoàn toàn từ chối, không chịu phục tùng chính quyền Bắc Kinh và bên kia là giáo hội «yêu nước», đi theo chính quyền, nhưng không được Roma công nhận.
Nhược điểm thứ hai còn nghiêm trọng hơn nữa. Đó là việc Vatican là một trong những nhà nước cuối cùng trên thế giới còn công nhận Đài Loan, và có đại sứ quán tại đó.
Trong tình hình đó, theo đại sứ Martin, rất may là cuộc đối thoại Vatican-Bắc Kinh mở ra kể từ năm 1980, đã giúp thay đổi tình hình, ít ra là trên điểm thứ nhất, tức là tình trạng chia rẽ giữa hai «giáo hội Công Giáo» Trung Quốc.
Cộng đồng người Công Giáo nói chung ở Trung Quốc đang ngày càng có cảm nhận là một ngày nào đó, giáo hội Công Giáo Trung Quốc sẽ tìm lại được sự thống nhất và lấy lại được chỗ đứng trong Giáo Hội Hoàn Vũ. Trong niềm hy vọng đó, cả hai giáo hội ở Trung Quốc, đã thấy hàng ngũ của mình thêm đông đảo, nhất là phía giáo hội «yêu nước», với một số giám mục, kể từ nay được chỉ định với sự chấp thuận của Vatican, được cả hai bên công nhận là chính đáng.
Bắc Kinh cần có thỏa thuận với Vatican để nâng cao vị thế quốc tế
Giải thích về lý do vì sao Bắc Kinh đã nỗ lực tìm kiếm một thỏa thuận với Tòa Thánh Vatican, nhà cựu đại sứ Pháp tại Trung Quốc nêu bật nhu cầu tăng cường vị thế của Bắc Kinh trên trường quốc tế.
Đối với ông Martin, hiển nhiên là chính quyền Bắc Kinh chưa sẵn sàng chấp nhận việc một mạng lưới lãnh đạo tôn giáo phát triển trên đất Trung Quốc và được chỉ huy từ bên ngoài. Nhưng đồng thời thì Bắc Kinh cũng thấy là giáo hội Công Giáo «yêu nước», cho dù có đông đảo người theo và được tín đồ tôn trọng, nhưng chỉ có tính chính đáng thật sự khi được giáo hoàng đồng ý cho hội nhập vào cộng đồng Công Giáo toàn cầu.
Đối với Bắc Kinh sự hội nhập này rất quan trọng. Đó là một yếu tố giúp Trung Quốc tăng cường vị thế quốc tế, điều mà họ từng đạt được với việc gia nhập Liên Hiệp Quốc, hay Tổ Chức Thương Mại Thế Giới (WTO, OMC).
Theo ông Martin, chính quyền Trung Quốc dường như đang tin chắc rằng, như trong trường hợp gia nhập OMC, Bắc Kinh có thể dùng việc chính thức chấp nhận thẩm quyền của giáo hoàng trên giáo hội Công Giáo Trung Quốc – một nhượng bộ không phải là nhỏ – để đánh đổi lấy việc được Vatican cho hưởng một «chế độ ưu đãi đặc biệt».
Dẫu sao thì theo cựu đại sứ Pháp tại Trung Quốc, chế độ vừa được Bắc Kinh và Vatican chấp nhận rất cân đối, vừa có lợi cho Trung Quốc, vừa tốt cho Vatican vì sẽ giúp cho Công Giáo tăng thêm ảnh hưởng ở Trung Quốc.
Tóm lại, theo ông Claude Martin, cho dù vẫn còn bị một số người chỉ trích, hướng tiếp cận Trung Quốc mà giáo hoàng Phanxicô đã chọn là một hướng đi tốt và đúng đắn căn cứ vào tình hình Trung Quốc hiện nay.
Vatican trong 20 thế kỷ nay
Trở lại với hồ sơ dài của L’Express về các giáo hoàng và Tòa Thánh Vatican, phải nói rằng tuần báo Pháp đã cung cấp cho độc giả những chi tiết mới lạ và những cái nhìn rất thú vị về một đề tài thoạt nhìn khá khô khan.
Trong phần giới thiệu chủ đề cuối năm này, tạp chí Pháp nêu bật: «Họ đã ngự trị trên Giáo Hội Công Giáo từ hơn 20 thế kỷ nay. Câu hỏi đặt ra là làm thế nào mà hơn 200 vị giáo hoàng, từ Roma – ngoài 9 vị đã chọn Avignon làm thủ đô – đã điều hành được một tổ chức bí mật như vậy và tự nhận mình có đến 1,2 tỉ tín đồ. Đây là 36 trang để tìm hiểu».
Một trong những bài đáng chú ý mang tựa đề «12 vị giáo hoàng đã làm thay đổi lịch sử», phác họa chân dung của các giáo hoàng được đánh giá là vĩ đại nhất trong lịch sử Tòa Thánh.
Sau khi nhắc lại một câu nói đầy tính chất khinh thị của Stalin về ảnh hưởng của đức giáo hoàng khi cựu lãnh đạo Liên Xô thốt lên «Giáo hoàng à? Ông ta có bao nhiêu sư đoàn?», L’Express ghi nhận rằng các lãnh đạo giáo hội đã biết làm cho ảnh hưởng của Vatican ngày càng lan tỏa trên thế giới.
Trong danh sách những vị giáo hoàng đã ghi dấu ấn của mình trên lịch sử nhân loại, gần chúng ta hơn cả là giáo hoàng Gioan Phao Lồ Đệ Nhị, trị vì từ năm 1978 đến năm 2005, một trong ba nhiệm kỳ dài nhất của giáo hội. Công trạng lớn nhất của Gioan Phao Lồ Đệ Nhị, theo L’Express là đã khôi phục được tính chất toàn cầu của Giáo Hội Công Giáo, trong bối cảnh xã hội phương Tây đang lâm vào tình trạng «phi Thiên Chúa hóa».
Một trong những chiến thắng thường được nhắc đến nhiều nhất là «vai trò chính trị của ngài trong việc đánh đổ chủ nghĩa cộng sản».
Những điều ít được biết về Vatican
Bên cạnh loạt bài về các giáo hoàng vĩ đại, còn có bài viết về sự tồn tại thực sự hay tưởng tượng của «Gioan, nữ giáo hoàng gây chấn động», hay «Tòa Thánh Vatican, một nhà nước có tổ chức kém cỏi nhất thế giới».
Một bài viết đáng chú ý khác là «Các nhà ngoại giao mang cổ áo La Mã», nói về một số thành tích ngoại giao của Tòa Thánh Vatican, mà gần đây nhất là thành công trong việc giúp Cuba và Hoa Kỳ xích lại gần nhau.
Điểm lý thú là L’Express đã tóm lược phương châm hành động của nền ngoại giao Vatican trong ba chữ D theo tiếng Pháp: Discrétion, tức là kín đáo, Détermination, tức là kiên trì, và Dialogue, tức là đối thoại.
Mai Vân
Theo RFI ngày 29-12-2018
Nguồn: http://vi.rfi.fr/chau-a/20181229-trung-quoc-hoi-nhap-vao-giao-hoi-cong-giao-hoan-vu-la-dieu-thiet-yeu
Be the first to comment