TT Hoa kỳ Donald Trump với vài lãnh đạo các quốc gia Á rập và Hồi giáo trong phiên họp thứ 80 của Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc vào ngày 23/9/2025 tại thành phố New York. (Ảnh của Chip Somodevilla—Getty Images)
TT Donald Trump luôn tin rằng nghệ thuật đàm phán có thể giải quyết mọi thứ.
Đó là niềm tin của ông trong kinh doanh, sau đó trong chính trị: niềm tin rằng mọi xung đột, dù bất khả giải quyết đến đâu, cũng có thể bị đàm phán để khuất phục.
Vì vậy, khi ông nhắm đến một trong những mục tiêu khó khăn nhất của nhiệm kỳ thứ hai—kết thúc chiến tranh ở Gaza giữa Israel và Hamas—ông không tìm đến các nhà ngoại giao hay tướng lĩnh. Ông tuyển mộ hai người nói ngôn ngữ của ông: Steve Witkoff, một nhà phát triển bất động sản đồng nghiệp trở thành đặc phái viên đặc biệt, và Jared Kushner, con rể ông và cầu nối của gia đình với Trung Đông.
Sau những nỗ lực gian nan, Witkoff và Kushner đã đưa ra khuôn khổ của một thỏa thuận hứa hẹn, ít nhất tạm thời, sẽ làm dịu một trong những xung đột gây mất ổn định nhất thế giới.
Theo thỏa thuận, được cả hai bên chấp nhận trong tuần này, Hamas sẽ trả lại tất cả các con tin còn sống—được cho là khoảng 20 người—đổi lấy khoảng 250 tù nhân Palestine đang thụ án tù chung thân và khoảng 1.700 tù nhân bị giam giữ từ Gaza. Thi thể của các con tin chết bị Hamas giữ sẽ theo sau.
Đổi lại, Israel sẽ cho phép một đợt viện trợ nhân đạo tăng vọt vào vùng đất ven biển bị tàn phá. Một lệnh ngừng bắn đã có hiệu lực, và lực lượng Israel đã rút lui khỏi một phần Gaza.
Với một hòa bình mong manh nhưng lịch sử trong tầm mắt, Trump dự kiến sẽ đến khu vực vào tối Chủ Nhật để chứng kiến thỏa thuận được thực hiện, các quan chức Toà Bạch Ốc cho biết. Nếu mọi thứ diễn ra theo kế hoạch, Tổng thống sẽ tham gia lễ ký kết vào thứ Hai.
Thỏa thuận này có thể trở thành thành tựu đặc trưng của nhiệm kỳ thứ hai của Trump—thực hiện lời hứa tranh cử của ông để chấm dứt một cuộc chiến đã giết chết hàng chục nghìn người, trong khi trả các con tin Israel về với gia đình và bắt đầu công việc gian nan tái thiết Gaza.
Nó cũng có thể đánh dấu một bước ngoặt chiến lược cho Trung Đông. Israel, đã nổi lên từ một năm các hoạt động quân sự lịch sử—làm tê liệt Hamas ở Gaza, chặt đầu cấu trúc chỉ huy Hezbollah, và làm chậm chương trình hạt nhân của Iran—bây giờ đứng ở ngưỡng cửa của một điều gì đó lớn hơn.
Nếu hòa bình cầm cự, khu vực có thể bước vào một kỷ nguyên mới được định nghĩa ít bởi xung đột hơn bởi khả năng biến đổi, bao gồm việc tái thiết một Gaza hậu-Hamas và bình thường hóa quan hệ của Israel với Saudi Arabie.
Một kết quả như vậy còn xa vời. Trong khi Israel và Hamas đã chấp nhận thỏa thuận hai giai đoạn, vẫn còn khả năng nó có thể sụp đổ. Ngay cả nếu giai đoạn đầu cầm cự, các vấn đề gai góc hơn đang chờ giải quyết ở giai đoạn hai—phạm vi rút quân của Israel và triển khai tương lai, cấu trúc của lực lượng gìn giữ hòa bình, câu hỏi ai sẽ quản lý Gaza, và việc tháo dỡ cơ sở hạ tầng khủng bố của Hamas—có thể khiến quá trình sụp đổ.
Israel rút quân khi lệnh ngừng bắn Gaza có hiệu lực.
Sự không chắc chắn đó là lý do Witkoff và Kushner vội vã đến Israel ngay khi thỏa thuận được ký, và lý do Trump chính ông sẽ đến đó tiếp theo, rời Washington vào tối Chủ Nhật cho các cuộc họp ở Israel và Ai Cập vào thứ Hai. “Lý do chúng tôi ở Israel là chỉ để bảo đảm việc thực hiện diễn ra,” một quan chức cấp cao của Chính quyền nói với các phóng viên.
Trong nhiều thập niên, người Israel và người Ả Rập đều khăng khăng có Mỹ trong phòng để giúp đàm phán các đảm bảo an ninh và cung cấp che chắn chính trị khi hai bên cần mạo hiểm vì hòa bình. Nhưng trong những năm gần đây, Mỹ thường ngừng trông như bá quyền toàn cầu và bắt đầu trông như một siêu cường đang thu hẹp.
Tổng thống Joe Biden gặp khó khăn trong việc chấm dứt chiến tranh ở châu Âu và Trung Đông. Trump, với tất cả sự khoa trương của ông, không thể khiến Tổng thống Nga Vladimir Putin nhượng bộ về Ukraine, cũng không thể ngăn Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu leo thang chiến tranh ở Gaza.
Bước ngoặt trong đàm phán đến ở New York vài tuần trước, trong Đại Hội Đồng Liên Hợp Quốc. Đối với các đặc phái viên của Trump, diễn đàn toàn cầu là cơ hội để tổ chức một cuộc trò chuyện với các đồng minh và trung gian. Witkoff, người đã lao vào ngoại giao Trung Đông từ tháng 1 cùng với Ngoại trưởng Marco Rubio, thuyết phục Kushner cho vay một tay.
Con rể của Tổng thống đã định hình chính sách Trung Đông của nhiệm kỳ đầu, đề xuất kế hoạch hòa bình Israel-Palestine bị lãnh đạo Palestine Mahmoud Abbas bác bỏ và đàm phán Abraham Accords, bình thường hóa quan hệ của Israel với một số quốc gia Ả Rập. Trump từ lâu muốn mở rộng động lực ngoại giao của nó, quan trọng nhất là với Ả Rập Xê Út.
Sau các cuộc tham vấn với các quan chức Israel, các nhà đàm phán Qatar, và các trung gian khu vực, Witkoff và Kushner đã tổng hợp một kế hoạch hòa bình 20 điểm kêu gọi ngừng bắn và trao đổi con tin và tù nhân, đảm bảo an ninh Israel, phi quân sự hóa Gaza, và một cơ quan quản lý dân sự mới.
Trên lề Đại Hội Đồng, họ chia sẻ kế hoạch với các lãnh đạo Ả Rập từ Qatar, Ai Cập, và Thổ Nhĩ Kỳ. Tiếp nhận phản ứng của họ, họ quay lại làm việc, hài hòa phản hồi và, như một quan chức cấp cao của Trump nói, “chỉnh sửa từ ngữ tài liệu”.
Chẳng bao lâu, họ mang kế hoạch đến Trump, người đã tổ chức một cuộc họp của các nhà lãnh đạo thế giới để trình bày nó. Cuộc họp, bao gồm một số quốc gia Hồi giáo đa số từ khắp thế giới, là “lịch sử”, Rubio nói trong cuộc họp Nội các thứ Năm.
Phản ứng của nhóm khiến đội ngũ Trump ngạc nhiên: ít kháng cự hơn dự kiến. Witkoff, Rubio, và Kushner sau đó đã tinh giản đề xuất thành cấu trúc hai giai đoạn—đầu tiên, ngừng bắn và trao đổi con tin và tù nhân để dừng chiến đấu; thứ hai, khuôn khổ cho tương lai Gaza, bao gồm giải giáp và chính phủ chuyển tiếp kỹ trị. Trump đóng vai trò của riêng mình trong việc áp dụng áp lực. “Tôi nói hơi cứng rắn một chút,” ông nói với các phóng viên thứ Sáu trong Oval Office.
Đến tuần này, cả Netanyahu và lãnh đạo Hamas đều đã chấp nhận kế hoạch, với nội các Israel bỏ phiếu thứ Năm phê chuẩn nó. Đối với Netanyahu, thỏa thuận mang lại cả cứu trợ và rủi ro. Các nhà phê bình của Thủ tướng, thậm chí trong liên minh của ông, từ lâu đã cáo buộc ông kéo dài chiến tranh vì sự sống còn chính trị. Khi chiến đấu kết thúc, chính phủ của ông có thể tan rã, kích hoạt bầu cử sớm và một cuộc thanh toán về các thất bại an ninh dẫn đến vụ thảm sát ngày 7 tháng 10.
Trong khi các thành tựu quân sự của Netanyahu trong năm qua đã ổn định vị thế của ông, cấu trúc hai giai đoạn của thỏa thuận mang lại cho ông một mức độ che chắn, cho phép ông lập luận rằng Israel phải cảnh giác trong việc buộc Hamas tuân thủ các cam kết của nó, và rằng ông là lãnh đạo đúng đắn để đảm bảo điều đó xảy ra.
Hiện tại, đội ngũ của Trump đang có một vòng vinh quang thận trọng. “Tôi nghĩ nó sẽ cầm cự. Họ đều mệt mỏi vì chiến đấu,” Tổng thống nói với các phóng viên thứ Sáu. Đội ngũ của ông coi thỏa thuận là khởi đầu, không phải kết thúc. Nhiều thứ phụ thuộc vào việc liệu các chính phủ Ả Rập có sẵn sàng nhận trách nhiệm về Gaza—quản lý nó, tái thiết nó, và đảm bảo Hamas hoặc bất kỳ nhóm khủng bố tương tự nào không thể trỗi dậy lần nữa.
“Các quốc gia Ả Rập đã đưa ra rất nhiều cam kết,” một trợ lý cấp cao của Trump nói với các phóng viên. “Họ sẽ cam kết rất nhiều nguồn lực, và họ đã cam kết thấy Hamas bị phi quân sự hóa. Sau đó chúng ta có một cơ chế rút lui tin tưởng-và-xác minh với người Israel, vì vậy càng nhiều mục tiêu được đáp ứng, chúng ta càng gần rút lui hoàn toàn vì có rất nhiều ổn định ở Gaza.”
Đó là khát vọng, ít nhất. Tình hình trên thực địa là biến động. Đội ngũ Trump có ít ảo tưởng về việc hòa bình vẫn mong manh đến mức nào. Như quan chức cấp cao của Chính quyền nói: “Vẫn còn rất nhiều cách mà điều này có thể sai lầm.”
Eric Cortellessa
Tạp chí TIME
Nguồn: https://time.com/7325156/trump-gaza-ceasefire-deal/ ngày 10/10/2025
Theo https://vietmania.blogspot.com
Be the first to comment