María Corina Machado Đoạt Giải Nobel Hòa Bình 2025

Giải Nobel Hòa Bình về tay nhà lãnh đạo đối lập Venezuela Maria Corina Machado.

Nhà lãnh đạo đối lập Venezuela María Corina Machado được trao Giải Nobel Hòa Bình năm 2025, nhằm vinh danh cuộc tranh đấu bền bỉ suốt nhiều thập niên của bà chống lại chế độ độc tài, sự can đảm trong công cuộc bảo vệ dân chủ, và vai trò lãnh đạo đạo đức giữa một đất nước đang kiệt quệ vì khủng hoảng.

Được mệnh danh là “Bà Đầm Thép của Venezuela”, Machado đã phải sống ẩn náu hơn 14 tháng qua, kể từ khi bà từ chối rút lui sau khi Nicolás Maduro tự tuyên bố thắng cử trong cuộc bầu cử bị Hoa Kỳ và Liên Hiệp Âu Châu bác bỏ là gian lận.

Theo khảo sát mới đây, phần lớn dân chúng Venezuela cùng với Hoa Kỳ không công nhận tính chính danh của Maduro, người đã “cướp” hai kỳ bầu cử liên tiếp. Dù bị truất quyền tranh cử, bị đe dọa và buộc phải im tiếng, Machado vẫn kiên định: bà tiếp tục kêu gọi bầu cử tự do, vận động dân chúng, phơi bày những vi phạm nhân quyền và trở thành lương tri đạo đức của quốc gia.

Ngay cả khi phải hoạt động bí mật, bà vẫn bền bỉ cổ xúy cho pháp quyền và trách nhiệm công quyền tại Caracas, nơi chính quyền Maduro đã bóp nghẹt quyền chính trị, loại bỏ trái phép các ứng cử viên đối lập và đàn áp thô bạo tiếng nói bất đồng. Maduro, người kế vị Hugo Chávez, tiếp tục cai trị Venezuela bằng bàn tay sắt.

Trước đó, dư luận từng rộ tin Tổng thống Donald Trump có thể đoạt giải năm nay, sau khi ông đạt được nhiều thỏa thuận chấm dứt xung đột trong năm 2025 – trong đó có hiệp định ngưng chiến lịch sử tại Gaza được thông qua tối thứ Năm. Tuy nhiên, hạn chót đề cử cho giải Nobel Hòa Bình năm nay là ngày 31 tháng Giêng; vì vậy, mọi đề cử dành cho Trump sau thời điểm đó sẽ được xem xét cho giải năm 2026.

Sơ lược về Giải Nobel Hòa Bình 2025

Giải Nobel Hòa Bình được khởi xướng từ di chúc năm 1895 của nhà phát minh Alfred Nobel, người chia tài sản của mình thành năm phần để vinh danh các thành tựu xuất sắc trong vật lý, hóa học, y học, văn chương và hòa bình. Giải được công bố mỗi tháng Mười và trao vào tháng Mười Hai hằng năm tại Oslo, Na Uy.

Khác với bốn giải còn lại do Ủy ban Thụy Điển xét chọn, Giải Nobel Hòa Bình do Ủy ban Na Uy quyết định – gồm năm thành viên do Quốc hội Na Uy bổ nhiệm. Người đoạt giải nhận huy chương và khoảng 1,17 triệu Mỹ kim tiền thưởng.

Hàng ngàn người trên thế giới có quyền đề cử – từ các thành viên chính phủ, giới học giả, lãnh đạo các tổ chức quốc tế đến những người từng đoạt giải. Ủy ban sẽ họp kín trong nhiều tháng để lập danh sách rút gọn và chọn ra người thắng cuộc.

Năm nay có 338 đề cử, gồm 244 cá nhân và 94 tổ chức. Dù danh sách không được công bố, một số người có quyền đề cử đã tiết lộ lựa chọn của mình, trong đó có Thủ tướng Campuchia Hun Manet và Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu – cả hai xác nhận đã đề cử Tổng thống Donald Trump. Ngoài ra, những ứng viên được truyền thông chú ý gồm mạng lưới tình nguyện Sudan’s Emergency Response Rooms – nhóm đang cứu trợ dân thường giữa nội chiến Sudan – và Yulia Navalnaya, góa phụ của chính khách đối lập Nga Alexei Navalny.

Trong quá khứ, giải thưởng này từng vinh danh nhiều nhân vật và tổ chức có ảnh hưởng lớn trong lịch sử nhân loại: Nelson Mandela và F.W. de Klerk (1993) vì chấm dứt chế độ apartheid tại Nam Phi; Martin Luther King Jr. (1964) vì cuộc đấu tranh bất bạo động cho quyền dân sự; Đức Đạt Lai Lạt Ma (1989); Malala Yousafzai (2014); cùng nhiều tổ chức nhân quyền tại Nga, Belarus và Ukraine.

Tuy nhiên, giải thưởng cũng nhiều lần gây tranh cãi. Năm 1973, Ủy ban trao giải cho Henry Kissinger và Lê Đức Thọ vì Hiệp định Paris, nhưng Lê Đức Thọ từ chối nhận, còn Kissinger bị nhiều người xem là “kiến trúc sư chiến tranh.” Năm 2009, Tổng thống Barack Obama được trao giải chỉ vài tháng sau khi nhậm chức, khiến nhiều người cho rằng ông chưa kịp chứng minh vai trò gì trong hòa bình. Năm 2019, Thủ tướng Ethiopia Abiy Ahmed được vinh danh vì hòa giải với Eritrea, nhưng sau đó lại dẫn quân mở chiến dịch đẫm máu tại Tigray.

Năm ngoái, Giải Nobel Hòa Bình 2024 được trao cho tổ chức Nihon Hidankyo – phong trào của các nạn nhân bom nguyên tử Hiroshima và Nagasaki – ghi nhận hơn nửa thế kỷ đấu tranh của họ cho việc giải trừ vũ khí hạt nhân.

Việt Báo
Nguồn: https://vietbao.com ngày 10/10/2025