Bầu Cử Tổng Thống Hoa Kỳ

Theo Dương Lịch, cứ bốn năm sẽ có một năm Nhuận. Năm Nhuận tháng Hai có 29 thay vì 28 ngày. Nếu đang sống ở Hoa Kỳ, thì những năm Nhuận lại còn có thêm Thế Vận Hội Mùa Hè và cuộc bầu cử để chọn một vị Tổng Thống mới.

The United States of America, viết và gọi tắt là U.S.A. hay USA. Tiếng Việt gọi là Hiệp Chủng Quốc Hoa Kỳ hay Hợp Chủng Quốc Hoa Kỳ; cũng còn được gọi tắt là Hiệp/Hợp Chủng Quốc hay Hoa Kỳ (giọng Bắc) hoặc Huê Kỳ (giọng Nam). Cũng có lúc được gọi hoàn toàn bằng tiếng Việt thuần túy là nước Cờ Hoa. Tên gọi ngắn và gọn nhất là nước Mỹ.

Nước Mỹ khởi đầu là 13 thuộc địa cũ của Đế Quốc Anh (British Empire) ở bên kia bờ Đại Tây Dương. Ngày 4 tháng Bảy năm 1776, 13 thuộc địa này tuyên bố Độc Lập với Bản Hiến Chương và tên mới.

Năm 2024 này ngoài Thế Vận Hội Mùa Hè (Summer Olympic) được tổ chức ở Paris, nước Pháp, thuộc Âu Châu, còn có cuộc bầu cử Tổng Thống Mỹ vào tháng 11 để chọn ra một người mới nắm quyền Hành Pháp của nước Mỹ, theo đúng luật được nêu ra trong bản Hiến Pháp Hoa Kỳ. Vì là liên hiệp của 50 tiểu bang, nên mỗi tiểu bang lại có những luật lệ riêng biệt khác nhau… Cuộc bầu cử Tổng Thống thường kéo dài đến gần 2 năm.

Bắt đầu bằng những người ra tranh cử tức các Ứng Cử Viên và sẽ lần lượt bị loại ra dần dần qua:

– Bầu Sơ Bộ (Primary Voting): Qua hai hình thức bầu Primary hay Caucus tùy theo luật lệ của từng tiểu bang để loại ra dần và chọn lấy 1 Ứng Cử Viên sáng giá nhất.

– Đại Hội Đảng Toàn Quốc (National Convention): Là cuộc đại hội toàn Đảng của các Đại Biểu (Delegate) đến từ 50 tiểu bang, thủ đô Hoa Thịnh Đốn và các vùng phụ thuộc (territories). Đại Hội Đảng Toàn Quốc là một sự hợp thức hóa các cuộc Bầu Sơ Bộ của các tiểu bang.

– Tổng Tuyển Cử (General Election): Trong ngày thứ Ba đầu tháng Mười Một (ngày thứ Ba này không được rơi vào đúng ngày mùng 1. Nếu đúng ngày 1 thì sẽ đi bầu trong ngày mùng 8), toàn thể dân Mỹ đến tuổi được đi bầu nếu đã ghi danh, sẽ chọn lấy người mình mong muốn.

Trong Phiếu Bầu ngoài các Ứng Cử Viên của các Đảng, sẽ có thêm các Ứng Cử Viên của tiểu bang như Thượng Nghị Sĩ Liên Bang (US Senator), Dân Biểu Liên Bang (US Representative), Thống Đốc và Phó Thống Dốc (Governor and Lieutenant Governor), các Nghị Sĩ và Dân Biểu Tiểu Bang (State Senator/Representative), các chức vụ trong tiểu bang, Quận hạt và các Câu Hỏi Trưng Cầu Dân Ý (Ballot Questions) của tiểu bang hay thành phố nơi mình đang sinh sống…

Cử Tri Đoàn (Electoral College)

Đây là bước cuối cùng (final process) của tiến trình bầu cử Tổng Thống Hoa Kỳ. Kể từ giữa tháng Mười Một cho đến ngày 19 tháng Mười Hai năm 2016, 538 Electors tiêu biểu cho 435 Dân Biểu, 100 Thượng Nghị Sĩ của Quốc Hội Hoa Kỳ (lưỡng viện) và 3 của thủ đô Hoa Thịnh Đốn – HTĐ (theo Tu Chính Án 23, thủ đô HTĐ có được 3 Electors trong Cử Tri Đoàn) sẽ bỏ phiếu tại các tiểu bang và thủ đô HTĐ để hợp thức hóa kết quả cuộc Tổng Tuyển Cử.

Lưỡng Viện sẽ họp vào ngày 6 tháng Giêng năm sau ngày có Tổng Tuyển Cử, để kiểm lại các phiếu bầu của Cử Tri Đoàn được gửi về từ các tiểu bang, thủ đô HTĐ. Chủ Tịch Thượng Viện tuyên bố trước lưỡng viện ai đắc cử chức vụ Tổng thống và Phó Tổng Thống khi đạt được con số Electors quá bán là 270. Ngày 20 tháng Giêng năm 2025, tân Tổng Thống và tân Phó Tổng Thống sẽ làm lễ đăng quang nhậm chức.

Đại Hội Toàn Quốc của 2 chính Đảng: Đảng Dân Chủ và Đảng Cộng Hòa

Đại Hội Đảng Cộng Hòa Toàn Quốc (Republican National Convention): Được tổ chức kể từ ngày 15 đến 18 tháng Bảy, 2024 ở thành phố Milwaukee, tiểu bang Wisconsin. Với 2.429 Đại Biểu, Đảng Cộng Hòa đã chính thức bỏ phiếu:
Donald Trump (Fl): 2,388 (98.31%); Nikki Haley (SC): 41 (1.68%)

Đảng Cộng Hòa Mỹ thường được gọi là GOP, viết tắt từ Grand 33Old Party, là một Đảng chính trị xưa thứ nhì còn tồn tại trên thế giới (sau Đảng Dân Chủ Mỹ). Sở dĩ được gọi tên GOP để gợi và nhắc đến nguồn gốc cũ từ Đảng Dân Chủ. Ra đời năm 1854 để chống lại Đạo Luật Kansas-Nebraska muốn tiếp tục phát triển chế độ nô lệ và xúc tiến hiện đại hóa kinh tế sang các vùng phụ thuộc. Năm 1858 được kết hợp với các cựu đảng viên Whigs và Dân chủ Free Soil trở thành một đảng lớn có chân tại hầu hết các tiểu bang Miền Bắc. GOP thắng cử lần đầu tiên trong cuộc bầu Tổng Thống năm 1860 và vị Tổng Thống đó là Abraham Lincoln (1861-1865).

Ngoài việc bầu để chọn ứng cử viên Tổng Thống, các Đại Biểu cũng hội thảo để thống nhất Cương Lĩnh Đảng và đường hướng cho 4 năm sắp tới.

Đại Hội Đảng Dân Chủ Toàn Quốc (Democratic National Convention): Được tổ chức trong 4 ngày, từ 19 đến 22 tháng Tám, 2024 ở thành phố Chicago, tiểu bang Illinois. Với con số 4.768 Đại Biểu của Đảng Dân Chủ, bao gồm 717 Đại Biểu Chưa Hứa:

Kamala Harris of California
Harris (CA): 4,567 (98.87%); Present: 52 (1.13%)

Trong tổng số 4.768 Đại Biểu kể trên, có 717 Đại Biểu Chưa Hứa (unpledged delegates) thường được gọi là Đại Biểu Tối Cao (superdelegate), trong đó bao gồm 8 Đại Biểu hải Ngoại. Những Đại Biểu Chưa Hứa này sau khi bỏ phiếu sẽ thành con số 713 phiếu trong tổng số quá bán là 2.383 để Ứng Cử Viên trở thành người được Đảng Dân Chủ đề cử ra tranh cử chức vụ Tổng Thống.

Trong Đại Hội Đảng Dân Chủ Toàn Quốc, ngoài việc thống nhất các quyết định, chủ trương, đường hướng bất đồng, các Đại Biểu cũng bàn thảo để thông qua Cương Lĩnh Đảng Dân Chủ (party platform) dọn đường cho một kế hoạnh chung trong 4 năm sắp tới.

Tùy theo luật lệ của từng tiểu bang hay vùng phụ thuộc và luật lệ của Đại Hội Đảng Toàn Quốc, các con số kết quả Bầu Sơ Bộ sẽ được giữ nguyên hay được chuyển nhượng sang cho Ứng Cử Viên duy nhất còn lại. Do đó, tổng số phiếu (Đại Biểu) Ứng Cử Viên đạt được trong các cuộc Bầu Sơ Bộ sẽ khác với con số được tuyên bố trong Đại Hội Đảng Toàn Quốc.

Các Đại Biểu bắt buộc (bounding) phải bầu theo kết quả của cuộc Bầu Sơ Bộ trong tiểu bang của mình, trong vòng bầu thứ nhất. Nếu bầu vòng đầu không có được kết quả trên quá bán, các Đại Biểu có quyền du di trong các vòng sau.

Ngoài Đại Hội Đảng Toàn Quốc của hai Đảng chính, cũng có Đại Hội Đảng Toàn Quốc của các Đảng khác. Đảng Tự Do (Libertarian) đã họp Đại Hội Đảng Toàn Quốc ở Washington DC, trong các ngày 24-26 tháng Năm, 2024 và đề cử liên danh tranh cử Chase Oliver – Mike ter Maat. Đảng Xanh (Green) họp Đại Hội Đảng Toàn Quốc trên mạng trong các ngày 15-18 tháng Tám, 2024 và đề cử bà Jill Stein làm ứng viên tranh chức Tổng thống.

Theo Liên Đoàn Cử Tri Người Mỹ Gốc Việt Tại Massachusetts